nhìn thấy gì khác trên thế gian, ngoài dòng sông mấp mé móng nhà. Một
thiếu phụ – mà gương mặt tư lự và những tấm mạng trang nhã chẳng thuộc
địa phương này và chắc hẳn đến để, theo cách nói dân dã, “chôn mình” nơi
đây, nếm trải cái lạc thú đắng cay là cảm thấy không ai biết tên tuổi mình,
nhất là tên tuổi của người mà mình đã không giữ được con tim – đang đứng
trong khung cửa sổ chẳng cho nàng nhìn được xa hơn con thuyền neo gần
cửa ra vào. Nàng lơ đãng ngước mắt khi nghe phía sau cây cối bên bờ sông
tiếng những người qua đường mà trước khi thấy mặt, nàng có thể tin chắc là
họ chưa bao giờ quen biết, cũng sẽ không bao giờ quen biết kẻ phụ bạc,
chẳng có gì trong quá khứ của họ lưu giữ dấu ấn con người ấy, chẳng có gì
trong tương lai của họ có cơ hội tiếp nhận dấu ấn này. Ta cảm thấy, khi từ
bỏ, nàng đã tự nguyện rời những nơi chốn ở đó ít ra nàng có thể nhìn thấy
người mình yêu, để đến chốn này là nơi chưa từng thấy người ấy. Và tôi
nhìn thiếu phụ, trở về từ cuộc dạo chơi nào đó trên một con đường mà nàng
biết là người ấy sẽ chẳng đi qua, đang tháo khỏi đôi bàn tay cam chịu những
bao tay dài duyên dáng một cách vô ích.
Khi đi dạo về phía Guermantes chẳng bao giờ chúng tôi có thể ngược
lên đến ngọn nguồn của sông Vivonne, những ngọn nguồn tôi thường hay
nghĩ đến và với tôi chúng có một sự tồn tại thật trừu tượng, thật lý tưởng,
thành thử khi người ta bảo tôi rằng chúng ở trong cách tỉnh, cách Combray
chừng ấy cây số, tôi cũng kinh ngạc y như cái ngày tôi được biết là có một
điểm chính xác khác trên trái đất, vào thời Cổ đại, mở ra lối vào Địa ngục
.
Cũng không bao giờ chúng tôi có thể đi đến giới hạn mà tôi ước ao biết mấy
giá như đạt được, đến Guermantes. Tôi biết rằng đó là nơi chủ lâu đài cư
ngụ, Công tước và Công tước phu nhân De Guermantes, tôi biết họ là những
nhân vật có thực và đang hiện hữu, nhưng mỗi lần nghĩ đến họ, tôi lại hình
dung họ khi thì được dệt trên thảm, như nữ Công tước De Guermantes, trong
bức “Esther đăng quang” ở nhà thờ của chúng tôi, khi thì mang nhữung sắc
thái biến đổi như Gilbert Hiểm Ác trong ô cửa kính ghép màu, nơi ông ta
chuyển từ xanh nhạt sang lam thẫm tùy theo tôi hãy còn đang lấy nước thánh
hay đã đến được ghế ngồi, khi thì hoàn toàn không thể sờ mó được giống
như hình ảnh Geneviève de Brabant, bà tổ họ Guermantes, mà ngọ ảo đăng
