khắc, niềm phấn khích trong tôi đã mang lấy chúng và đã đưa được chúng đi
qua biết bao tháng năm kế tiếp, trong khi quanh đó các con đường đã mờ
xóa và những người từng dấn bước trên đường cùng ký ức về những người
từng dấn bước trên đường đã tiêu vong. Thỉnh thoảng cái cảnh sắc nho nhỏ
được chở theo cách ấy đến tận ngày nay tách ra, biệt lập hẳn với mọi sự,
thành thử nó bồng bềnh vô định trong ý nghĩ tôi như một đảo Délos
đầy
hoa, mà tôi chẳng thể nói được là nó đến từ xứ sở nào, từ thời đại nào – có lẽ
chỉ từ giấc mơ nào mà thôi. Nhưng trước hết tôi phải nghĩ về phía Méséglise
và phía Guermantes, như về những vỉa quặng sâu xa của mảnh đất tinh thần
nơi tôi, như về những miền đất bền vững mà giờ đây tôi vẫn còn nương tựa.
Chính vì tôi tin vào sự vật, vào con người, trong khi du ngoạn dọc ngang
những miền đất ấy, nên những sự vật, những con người mà tôi biết được nhờ
những miền đất ấy, là những sự vật và con người duy nhất tôi còn coi là thực
và còn đem lại cho tôi niềm vui. Hoặc lòng tin vốn giàu sáng tạo đã khô cạn
trong tôi, hoặc thực tại chỉ hình thành trong ký ức, nên những bông hoa mà
ngày nay mọi người chỉ cho tôi lần đầu dường như với tôi không phải đích
thực là hoa. Đối với tôi phía Méséglise với hoa tử đinh hương, với hoa sơn
tra, với hoa mua, hoa mào gà, với những cây táo, phía Guermantes với dòng
sông nhiều nòng nọc, với hoa súng và hoa mao lương, vĩnh viễn là diện mạo
của những miền đất nơi tôi những thích được sinh sống, nơi mà tôi đòi hỏi
trước hết có thể đi câu cá, bơi xuồng dạo chơi, đến thăm phế tích của những
thành lũy gô tích và được thấy giữa đồng lúa mì, giống như nhà thờ Thánh-
André-Đồng-Ruộng, một giáo đường hoành tráng, mộc mạc và vàng óng
như một đụn rơm; và những cây hoa mua, cây sơn tra, cây táo mà có lúc tôi
còn gặp trên cánh đồng khi du ngoạn, vì chúng ở cùng chiều sâu, cùng cấp
độ với dĩ vãng của tôi, nên lập tức giao hòa với lòng tôi. Ấy vậy mà, vì trong
các nơi chốn có cái gì đó mang tính cá thể, nên khi tôi chợt ước ao nhìn thấy
lại phía Guermantes, mọi người sẽ chẳng thỏa mãn được tôi nếu dẫn tôi đến
bờ một con sông có nhưunxg bông hoa súng có lẽ đẹp bằng, có lẽ đẹp hơn
hoa ở sông Vivonne, chẳng khác nào buổi tối về nhà – vào cái giờ thức dậy
nơi tôi nỗi lo âu sau này chuyển sang trú ngụ trong tình yêu, và có thể mãi
mãi khăng khít không rời tình yêu – tôi chẳng mong có một bà mẹ kiều diễm
