sao; và lại cũng giống như vậy, ý nghĩ của những người hấp hối rất hay
hướng về phương diện thiết thực, đau đớn, tối tăm, thẳm sâu nơi tạng phủ,
hướng về mặt trái của cái chết, nó chính là phương diện mà cái chết phô ra
cho họ, khiến họ cảm nhận một cách tàn nhẫn và nó giống với một gánh
nặng đè ép họ, với một sự khó thở, một nhu cầu được uống, nhiều hơn là với
điều mà chúng ta gọi là ý niệm về cái chết.
Những hình tượng Đức Tốt và Tật Xấu ở Padoue hẳn phải chứa đựng
nhiểu phần thực tế, bởi với tôi chúng có vẻ cũng sống động như người hầu
gái bụng mang dạ chửa, và bởi tôi thấy bản thân cô dường như cũng chẳng
kém tính ám dụ là mấy. Và có lẽ việc tâm hồn một con người không tham dự
gì vào (ít ra cũng là nhìn bề ngoài) cái đức tính vốn nhờ người ấy mà phát
huy tác dụng, điều đó ngoài giá trị thẩm mỹ còn có một thực tế nếu không
thuộc tâm lý học thì ít ra, như người ta nói, cũng thuộc tướng mạo học. Sau
này, khi tôi có dịp gặp gỡ, trong đời mình, ở các tu viện chẳng hạn, những
hiện thân thật sự thánh thiện của lòng bác ái tích cực, họ thường có một vẻ
mau mắn, thiết thực, dửng dưng và thô bạo của người thầy thuốc ngoại khoa
bận rộn gấp gáp, có bộ mặt không biểu lộ một niềm trắc ẩn nào, một sự mủi
lòng nào trước nỗi đau đớn của con người, không hề sợ va chạm đến cái đau
ấy, và đó là bộ mặt chẳng dịu dàng, bộ mặt phản cảm và tuyệt vời của lòng
tốt đích thực.
Trong lúc cô phụ bếp – vô tình làm nổi bật sự ưu việt của Françoise,
giống như Sai Lầm, do tương phản, làm chói lọi thêm thắng lợi của Chân Lý
– phục vụ cà phê mà theo ý mẹ chỉ là nước nóng, và sau đó đem lên các
phòng nước nóng song lại chỉ hơi âm ấm, tôi nằm dài trên giường, tay cầm
một cuốn sách, trong căn phòng đang run run bảo vệ khí mát trong suốt và
mong manh chống lại mặt trời buổi chiều sau những cánh cửa gần như đóng
kín, nơi một ánh nắng tuy thế vẫn tìm được cách để đôi cánh vàng lọt qua
rồi ở yên giữa lớp gỗ và mặt kính, trong góc, như một con bướm đậu. Chỉ
hơi hơi đủ sáng để đọc, và tôi chỉ có cảm giác về sự rực rỡ của ánh sáng nhờ
những tiếng đập ở phố Cure do Camus (được Françoise báo cho biết lúc này
cô tôi không “nghỉ ngơi” nên có thể gây tiếng động) gõ vào những thùng gỗ
