bần, không để lọt một tiếng động. Ông muốn từ nay chỉ sống cho tác phẩm
lớn, duy nhất, của đời mình. Ban đêm, đôi khi ông còn ra khỏi nhà, chỉ vì
cần gặp lại một số người mà ông nói tới, trong quá trình tái tạo “tòa dinh thự
mênh mông của hoài niệm”.
Năm 1912, Proust gửi bản thảo Bên phía nhà Swann đến một số nhà
xuất bản (trong đó có La Nouvelle Revue Française – mà André Gide là một
trong những người sáng lập – sau này là nhà Gallimard), nhưng đều bị từ
chối. Trả lời một trong những người bạn của Proust, đã vận động giúp ông,
đại diện nhà xuất bản Ollendorff viết: “Chắc tôi phải hết sức ù lì, nhưng tôi
không sao hiểu nổi một quý ông có thể sử dụng ba chục trang để miêu tả ông
ta trăn trở trên giường như thế nào, trước khi ngủ được.”
Cuối cùng, tháng Mười một năm 1913, Bên phía nhà Swann được in
bằng tiền của tác giả, ở nhà xuất bản Grasset. Tháng Giêng 1914, André
Gide viết thư cho Proust, nói rằng ông yêu thích tác phẩm biết mấy và “việc
từ chối cuốn sách là sai lầm nghiêm trọng nhất của Nouvelle Revue
Française và (…) một trong những ăn năn hối tiếc chua xót nhất của đời
tôi”. Nhà xuất bản cũng đề nghị ra những tập tiếp theo của Proust, nhưng đại
chiến thế giới khiến mọi việc phải ngừng lại. Tháng Sáu 1919, Dưới bóng
những thiếu nữ đương hoa được Gallimard xuất bản, và cuối năm đoạt giải
Goncourt, Proust thành nhà văn nổi tiếng trong giới trí thức. Về phía nhà
Guermantes I ra đời năm 1920. Năm sau, 1921, là Về phía nhà Guermantes
II, rồi Sodome và Gomorrhe I. Giữa năm ấy, Proust ốm nặng và lo mình
không thể viết xong phần cuối của Cô gái bị cầm tù. Tháng Tư 1922,
Sodome và Gomorrhe II được in. Ngày 19 tháng Mười, ra khỏi nhà chốc lát
để đến một dạ tiệc, nhà văn bị nhiễm lạnh, rồi viêm phổi. Những người túc
trực bên ông, bác sĩ Robert Proust người em trai, Odilon tài xế trung thành
thân tín, Céleste vợ anh, cô thư ký thông minh tận tụy, đều sợ hãi nghĩ rằng
ông “đã bước chân vào phòng chờ của cái chết”. Trong khi đó, nhà văn chỉ
lưu tâm đến những trang bản thảo ngổn ngang quanh giường, mỗi khi đỡ
bệnh lại sửa chữa một số câu, chữ, có đêm còn đọc cho Céleste viết cả một
đoạn để đưa thêm vào tập sách sắp in.
