những lời mình nói sắp đem đến cho cô tôi, bác phát âm rành rẽ các âm tiết
để chứng tỏ rằng, mặc dù dùng thể gián tiếp, nhưng là một gia nhân tốt, bác
đang thuật lại chính những lời lẽ mà vị khách đã hạ cố sử dụng:
“Cha xứ sẽ vui mừng, hoan hỉ, nếu như bà Octave không nghỉ ngơi và
có thể tiếp cha. Cha xứ không muốn làm phiền. Cha xứ đang ở dưới nhà,
cháu đã mời cha vào sảnh.”
Thực ra, các cuộc viếng thăm của cha xứ không khiến cô tôi vui thích
nhiều như Françoise tưởng và vẻ hớn hở mà bác cho là phải trưng ra trên
mặt mỗi lần báo tin cha xứ đến không đáp ứng hoàn toàn tình cảm của người
ốm. Cha xứ (con người ưu tú mà tôi tiếc đã không cùng trò chuyện nhiều
hơn, bởi nếu như ông không hiểu gì về nghệ thuật, thì ông lại biết rất nhiều
về nguồn gốc các từ ngữ), quen cung cấp cho các vị khách có tiếng tăm
những chỉ dẫn về ngôi nhà thờ (thậm chí ông còn có ý định viết một cuốn
sách về giáo khu Combray), làm mệt cô tôi vì những điều giảng giải vô tận
vả lại bao giờ cũng giống nhau. Nhưng khi cha xứ đến thăm đúng lúc
Eulalie tới, thì cuộc viếng thăm của cha rõ ràng thành khó chịu với cô tôi.
Giá như được tận dụng Eulalie và giá tất cả mọi người đừng đến thăm đồng
thời, bà sẽ thích hơn. Nhưng bà chẳng dám không tiếp cha xứ và chỉ ra hiệu
cho Eulalie đừng ra về cùng lúc với cha, bà sẽ giữ riêng bà ta lại một chút
khi cha đi rồi.
“Thưa cha xứ, mọi người bảo tôi thế nào nhỉ, có một nghệ sĩ đã đặt giá
vẽ trong nhà thờ của cha để sao chép tranh trên một ô kính ghép màu. Tôi có
thể nói là đến tuổi này rồi mà tôi chưa từng nghe nói đến một chuyện như
vậy! Thiên hạ ngày nay đang đi tìm cái gì chứ! Mà lại là thứ xấu nhất trong
nhà thờ!”
“Tôi không đi đến mức nói rằng đó là thứ xấu nhất, vì nếu như ở Saint-
Hilaire có những bộ phận đáng tham quan, thì cũng có những bộ phận khác
rất cũ kỹ, trong giáo đường tội nghiệp của tôi, giáo đường duy nhất trên toàn
giáo khu mà người ta thậm chí chẳng tu bổ! Lạy Chúa tôi, cổng ngăn thì bẩn
và cổ xưa, nhưng rốt cuộc có tính chất đường bệ; các bức thảm về Esther
cũng được thôi, cá nhân tôi chẳng coi là nhiều giá trị nhưng lại được những
