phải thế không, ông Swann?” bằng cái giọng hùng dũng người ta dùng để
hòa đồng với một nông dân hay để động viên một binh nhì, thì Swann cắt
đứt hiệu quả của Brichot, làm bà chủ tức điên, bằng cách trả lời rằng, mong
mọi người bỏ qua cho việc ông ít quan tâm đến Blanche de Castille, trong
khi ông đang có chuyện muốn hỏi chàng họa sĩ. Quả vậy, chiều nay, tay này
vừa đi xem triển lãm của một họa sĩ, bạn của bà Verdurin, mới chết cách đây
không lâu, và Swann muốn biết ý kiến của chính anh ta (vì ông đánh giá cao
thẩm mỹ của anh ta): có thật là trog những tác phẩm cuối cùng của ông ta,
bừng lên một cái gì đó còn hơn cả cái tuyệt kỹ đã từng gây sửng sốt trong
những tác phẩm trước?
“Về phương diện ấy thì thật là phi thường, nhưng tôi thấy hình như
chưa phải là một nghệ thuật ‘cao siêu’, như cách người ta nói,” Swann tủm
tỉm cười, nói.
“Cao… bằng chiều cao một thể chế,” Cottard ngắt lời, giơ cánh tay lên
với một vẻ trang trọng giả vờ.
Tất cả bàn tiệc phá lên cười.
“Tôi đã bảo là không thể giữ nghiêm được với ông ta mà,” bà Verdurin
nói với Forcheville. “Đúng lúc la không ngờ nhất, ông ta xì ra một ngón
chơi chữ.”
Nhưng bà nhận thấy chỉ có Swann là không cười. Vả chăng, ông không
bằng lòng Cottard đem ông ra làm trò cười trước Forcheville. Nhưng tay họa
sĩ, thay vì trả lời Swann một cách lý thú, điều mà có lẽ anh ta đã làm nếu chỉ
có hai người với nhau, lại muốn làm các vị khách thán phục bằng cách phát
biểu một nhận xet về kỹ năng của bậc thầy vừa qua đời.
“Tôi lại gần để xem xem tác phẩm làm bằng chất liệu gì, gí cả mũi
vào,” anh ta nói. “Chà! Đúng thế! Không thể nói chắc đó là keo dán, hay
hồng ngọc, hay xà phòng, hay đồng đen, hay ánh nắng, hay thậm chí là phân
nữa!”
“Và thêm một là mười hai,” ông bác sĩ kêu lên quá muộn, thành thử
không ai hiểu hàm ý sự xía vô của ông.
