thấy là có chất của thiên tài, có thể khiến cho tôi dẫu không được thấy
Florence và Venise, không được tới Balbec, lòng vẫn nguôi ngoai vì sẽ cho
tôi biết một cái gì đó cũng quan trọng và đẹp đẽ chẳng kém. Người ta đành
phải hằng ngày cho tôi đi Champs-Élysées, có một người trông coi để khiến
cho tôi không được làm mình mệt và người đó là Françoise, bác ta tới nhà
tôi phục vụ sau khi cô bé Léonie của tôi mất. Tôi chịu không nổi việc đi tới
Champs-Élysées. Giá như Bergotte đã miêu tả Champs-Élysées trong một
cuốn sách ông viết, hẳn là tôi đã muốn biết chỗ đó, giống như đối với những
vật mà người ta thường bắt đầu bằng cách nhồi “bản sao” của chúng vào trí
tưởng tượng của tôi. Trí tưởng tượng của tôi ủ ấm, mang lại sự sống và một
chất cá thể cho chúng, và tôi muốn tìm thấy chúng trong thực tế: nhưng ở cái
công viên kia chẳng có gì gắn với những giấc mơ của tôi.
Một hôm, thấy tôi đã chán cái chỗ cũ bên cạnh những con ngựa gỗ,
Françoise bèn đưa tôi đi chơi – vượt qua biên giới có những pháo đài nhỏ do
các bà bán đường mạch trấn giữ theo quãng cách đều nhau – tới những vùng
lân cận nhưng xa lạ nơi những gương mặt không quen biết, nơi có cái xe dê
kéo; rồi bác quay lại lấy các thứ còn để lại ở cái ghế của bác tựa vào một bụi
nguyệt quế um tùm; trong khi chờ bác, tôi giẫm lên bãi cỏ rộng xơ xác mòn
vẹt,úa vàng dưới nắng, ở cuối là bồn nước có bức tượng trấn ngự, khi đó,
một cô bé ở giữa lối đi, đang khoác trên mình cái áo măng tô và buộc cây
vợt, giật giọng gọi một cô bé khác có mớ tóc hung đang chơi đánh cầu trước
vành bồn nước: “Chào nhá, Gilberte, tớ về đây, đừng quên là bọn này tới
nhà cậu sau bữa tối đấy”. Cái tên Gilberte ấy đã lướt sát bên tôi, càng gợi lên
sự tồn tại của cô gái được chỉ danh, bởi nó không chỉ đơn thuần nêu tên như
một kẻ vắng mặt, mà còn gọi thẳng cô; nó lướt bên tôi như vậy, có thể nói là
đang đà hành động, với một sức mạnh tăng cường bởi đường cong vọt ra và
sự xáp lại gần mục tiêu; – chở theo, là tôi cảm thấy vậy, những ý niệm và
hiểu biết về cô gái đang được gọi, không phải tôi, mà người bạn gái, đang
gọi, tất cả những gì mà khi xướng lên cái tên ấy, cô đã thấy lại hay chí ít, có
trong ký ức mình về mối thâm giao thường nhật, về những chuyến thăm
giữa đôi bên, về toàn bộ cái ẩn số còn hiểm hóc, còn đau đớn hơn đối với
tôi, ngược lại, quá quen thuộc và dễ điều khiển đối với cô bé sung sướng
