BÊN PHÍA NHÀ SWANN - Trang 63

khi Françoise, thấy mẹ ngồi bên tôi, cầm tay tôi và để tôi khóc mà không
mắng mỏ, hiểu rằng có điều gì đó phi thường đang xảy ra, và hỏi mẹ:
“Nhưng thưa bà, cậu bị làm sao mà lại khóc như thế?” mẹ trả lời bác:
“Nhưng bản thân cháu cũng không biết, Françoise ạ, thần kinh cháu không
tự chủ được; bác mau sửa soạn giường lớn giúp tôi rồi bác lên ngủ đi.” Như
vậy là, lần đầu tiên, sự buồn rầu của tôi không còn bị coi là một lỗi đáng
trừng phạt nữa mà như một chứng bệnh không cố ý mà mọi người vừa mới
chính thức thừa nhận, như một trạng thái thần kinh mà tôi không chịu trách
nhiệm; tôi nhẹ lòng vì không còn phải xen lẫn băn khoăn áy náy vào nỗi
đắng cay của nước mắt, tôi có thể khóc không tội lỗi. Tôi cũng tự hào không
ít trước mặt Françoise vì tình trạng thế sự xoay vần này, một giờ sau khi mẹ
khước từ lên phòng tôi và sai trả lời một cách khinh thị rằng tôi phải ngủ đi,
sự xoay vần ấy nâng tôi lên đến phẩm cách người lớn và khiến tôi đạt ngay
tới một kiểu dậy thì của đau buồn, một kiểu giải phóng cho nước mắt. Lẽ ra
tôi phải sung sướng: tôi không hề thấy sung sướng. Tôi thấy hình như mẹ tôi
vừa thực hiện với tôi một nhượng bộ đầu tiên chắc phải đau đớn cho bà,
hình như đó là sự thoái lui đầu tiên về phần bà trước lý tưởng mà bà đã hoài
bão cho tôi, và đây là lần đầu tiên bà, can đảm đến như thế, thú nhận mình
thất bại. Tôi thấy hình như nếu tôi vừa chiến thắng thì đó là chiến thắng
chống lại mẹ, hình như tôi đã làm được cho ý chí của bà chùng xuống, làm
cho lý trí của bà nao núng, giống như bệnh tật, nỗi đau buồn hay tuổi tác có
thể làm và buổi tối hôm nay đang mở đầu một kỷ nguyên, sẽ lưu lại như một
ngày tháng đáng buồn. Nếu giờ đây tôi dám, có lẽ tôi sẽ bảo mẹ: “Không,
con không muốn, mẹ đừng ngủ ở đây.” Nhưng tôi biết thái độ khôn ngoan
thực tiễn, thái độ thực tế như ngày nay người ta thường nói, nó điều chỉnh ở
mẹ bản chất mang tính lý tưởng nồng nhiệt của bà tôi, và tôi hiểu rằng, giờ
đây khi điều không hay đã xảy ra rồi, mẹ thích thà để cho tôi ít ra được nếm
trải niềm thích thú xoa dịu và đừng quấy rầy cha tôi. Tất nhiên, gương mặt
đẹp của mẹ tôi hãy còn rạng rỡ vẻ thanh xuân tối hôm ấy khi bà cầm tay tôi
rất dịu dàng và tìm cách làm tôi nín khóc; nhưng tôi thấy hình như chính ra
không nên có chuyện đó, giả sử mẹ tức giận thì có lẽ tôi sẽ đỡ buồn hơn là
thấy sự dịu dàng mới mẻ này mà tuổi thơ của tôi chưa được biết; tôi thấy