hình như tôi vừa vạch lên tâm hồn mẹ vết nhăn đầu tiên bằng bàn tay thầm
kín và bất hiếu và làm xuất hiện tại đó sợi tóc bạc đầu tiên. Ý nghĩ này khiến
tôi càng nức nở gấp bội và khi ấy tôi nhìn thấy mẹ, xưa nay chưa từng để
mình mủi lòng cùng với tôi, bỗng nhiên bị lây mối cảm kích của tôi và đang
cố kìm nén cho khỏi khóc. Như cảm thấy tôi đã nhận ra điều đó, bà cười bảo
tôi: “Kìa chú chim hoàng yến nhỏ của mẹ, bé thộn của mẹ, chỉ cần tiếp tục
thế này thêm chút nữa là nó sắp làm cho mẹ nó cũng thành ngốc như nó.
Nào, vì con không buồn ngủ và cả mẹ cũng thế, ta đừng để mình bị kích
động, ta hãy làm điều gì đó, ta hãy lấy một trong những cuốn sách của con.”
Nhưng tôi không có sách ở đấy. “Liệu con có kém vui nếu mẹ lấy ra ngay
những cuốn sách mà bà con định tặng con vào ngày lễ thánh của con hay
không? Nghĩ cho kỹ nhé: ngày kia con sẽ không thất vọng vì chẳng có quà
gì chứ?” Ngược lại tôi hân hoan và mẹ đi lấy một bọc sách mà tôi chỉ có thể
đoán được qua lớp giấy gói, hình thù ngắn và to, nhưng dưới dáng vẻ ban
đầu này, tuy sơ lược và bị che kín, đã đánh bạt cả hộp màu Ngày đầu Năm
và những con tằm của năm ngoái. Đó là Cái Ao Ma, François chú bé bị bỏ
rơi, Cô bé Fadette và Những Nghệ nhân thổi kèn túi
. Bà tôi, sau đó tôi
được biết, mới đầu đã chọn thơ của Musset, một cuốn của Rousseau và
Indiana; bởi nếu như bà coi việc đọc các sách tầm phào cũng độc hại như ăn
kẹo và bánh ngọt, thì bà không nghĩ rằng linh khí mạnh mẽ của thiên tài đối
với trí óc của ngay một đứa trẻ lại có một ảnh hưởng nguy hiểm hơn và ít bổ
dưỡng hơn là không khí thoáng đãng và gió biển khơi đối với thân thể nó.
Nhưng vì cha tôi gần như coi bà là điên rồ khi biết những cuốn sách bà định
cho tôi, nên đích thân bà đã quay lại hiệu sách ở Jouy-le-Vicomte để tôi khỏi
bị nguy cơ không nhận được quà tặng (đó là một ngày nóng như thiêu và khi
trở về bà ốm mệt đến mức thầy thuốc đã cảnh báo mẹ tôi không được để bà
tự làm mình nhọc nhằn như vậy) và bà đã xoay sang chọn bốn tiểu thuyết
đồng nội của George Sand. “Con ạ, bà bảo mẹ tôi, mẹ không thể quyết định
tặng cho thằng bé này cái gì viết dở được.”
Thực ra, không bao giờ bà cam chịu mua một cái gì mà không khai thác
được từ đó một lợi ích tinh thần, và đặc biệt là lợi ích do những thứ đẹp đẽ
đem lại cho chúng ta bằng cách dạy ta tìm thích thú ở nơi khác với những
