“Ôi! cô tôi thở dài, ước gì đã đến giờ Eulalie ghé qua. Quả thật chỉ có
chị ta mới cho ta biết được thôi.”
Eulalie là mộ người hầu chân khập khiễng, điếc lác và năng nổ đã
“nghỉ hưu” sau khi phu nhân De la Bretonnerie mà bà ta hầu hạ từ thuở nhỏ
đã qua đời, bà ta thuê một căn phòng cạnh nhà thờ, là nơi bà thường xuyên
lui lới hoặc vào các buổi lễ hoặc ngoài các buổi lễ, để nguyện một bài kinh
ngắn hay để đỡ đần Théodore một tay; thời gian còn lại bà đi thăm những
người ốm đau như cô Léonie tôi, bà kể cho cô tôi những gì đã diễn ra tại
buổi lễ mi xa hay lễ vãn khóa. Bà ta chẳng chê việc bổ sung chút ít bổng
ngoại vào khoản cấp dưỡng nhỏ của gia đình chủ cũ, bẳng cách thỉnh thoảng
đến thăm nom xem xét thường phục của cha xứ hay của nhân vật tai mắt nào
đó trong giới tăng lữ ở Combray. Bên trên tấm áo choàng dạ đen bà ta đội
một mũ trùm nhỏ màu trắng, gần như của nữ tu, và một căn bệnh ngoài da
khiến chiếc mũi khoằm và một phần ở hai má có sắc đỏ tươi của hoa phụng
tiên. Những cuộc thăm hỏi của Eulalie là thú giải trí quan trọng của cô
Léonie tôi, bà chẳng mấy khi tiếp ai khác nữa, ngoài cha xứ. Cô tôi đã dần
dần gạt bỏ mọi khách thăm khác vì trong mắt bà, họ mắc lỗi lầm là tất thảy
đều thuộc vào một trong hai hạng người mà bà ghét. Một số, những kẻ tệ hại
nhất bị bà loại bỏ đầu tiên, là những người khuyên bà đừng “tự nghe ngóng”
và đề xướng – dù theo cách tiêu cực và chỉ biểu thị qua ít nhiều thinh lặng ra
ý phản đối hoặc qua vài nụ cười ngờ vực – cái thuyết phá hoại cho rằng một
cuộc dạo chơi nho nhỏ dưới ánh mặt trời và một miếng bít tết tái ngon lành
(trong lúc bà lưu giữ suốt mười bốn giờ đồng hồ trong dạ dày hai ngụm
nước Vichy tai ác!) sẽ làm cho bà khỏe khoắn dễ chịu hơn là chiếc giường
và thuốc thang. Hạng kia gồm những người có vẻ tin rằng bà ốm nặng hơn
là bà nghĩ, tin rằng bà ốm nặng như là bà nói. Bởi thế, những người bà đã
cho lên nhà sau chút đắn đo và sau những lời Françoise năn nỉ giúp, mà
trong lúc thăm hỏi lại tỏ ra quá ư không xứng đáng với ân huệ được ban khi
rụt rè đánh bạo gợi ý: “Liệu bà có nên nhúc nhắc đôi chút vào lúc đẹp trời?”,
hoặc ngược lại, khi bà bảo họ: “Tôi suy lắm rồi, suy lắm rồi, đến cõi rồi, các
bạn tội nghiệp của tôi ạ”, lại trả lời bà rằng: “Ôi! khi mà ta không có sức
khỏe! Nhưng bà vẫn còn có thể trụ thêm được như thế này”, những kẻ như
