đủ những chế định thật sự dân chủ và có hiệu quả để có thể đạt được những
thay đổi cần thiết, để chính chúng đưa những tư tưởng mới vào cuộc sống.
Chúng ta chưa có những bộ luật cho phép các Xô Viết thực sự trở thành
những tổ chức tự quản. Sinh thời, Lênin đã rất quan tâm tới vấn đề này.
Trong một cuộc nói chuyện về những luận cứ của tôi, A. N. Iakovlev đã
thể hiện một tư duy rằng lối thoát ra khỏi tình trạng này là thành lập cơ chế
đa đảng, hoặc tốt nhất là hai đảng như ở Mỹ. Chính sự phê phán lẫn nhau
của các đảng chính trị và việc chúng thay nhau nắm chính quyền sẽ cứu
chúng ta khỏi sự trì đọng. ý tưởng đó ai cũng biết, song tôi, với cách nhìn
của mình, đã gắn việc giải quyết vấn đề với việc tích cực hóa quần chúng,
với tự do phê phán nói chung và trên các phương tiện thông tin đại chúng
nói riêng. Còn với cơ chế thay đổi thủ lĩnh, tôi đã chỉ ra sự hạn chế mang
tính luật pháp của thời hạn cầm quyền của các nhà hoạt động chính trị. Việc
thiết lập sự điều hành hai đảng, thậm chí là đa đảng, sẽ là một chấn động
nguy hiểm đối với chúng ta. Thứ nhất, người khởi xướng chế độ đa đảng sẽ
lập tức hứng chịu sự trừng phạt. Thứ hai, không thể có chế độ hai đảng ở
đất nước chúng ta bởi các đảng phái chính trị sẽ mọc lên như nấm và tất
yếu sẽ xảy ra sự rối loạn kinh hoàng. Thứ ba, việc cấy ghép chế độ đa đảng
bằng con đường nhân tạo sẽ tạo nên thảm kịch. Chế độ đa đảng, sau nhiều
năm dài cầm quyền của đảng cộng sản, sẽ tất yếu thay thế những người
cộng sản đương quyền, tiến đến giành chính quyền theo định hướng của
một đảng tư sản. Mà một chuyển động như vậy trong nước chúng ta sẽ
được phương Tây hỗ trợ đầy đủ cả về vật chất lẫn tinh thần – đó là điều
chúng ta từng khẳng định qua kinh nghiệm ở Hung Ga Ri, Tiệp Khắc, Ba
Lan. Tất cả những điều đó có nghĩa là chúng ta sẽ đối mặt với sự phục hồi
của chủ nghĩa tư bản.
Sau khi trình bày suy nghĩ của mình, tôi chờ ông ta nói. Mà có lẽ, ông ta
cũng nhất trí rằng khả năng phục hồi đó đang tồn tại. Nhưng có sao đâu?
Đảng cộng sản cần chứng tỏ sự đúng đắn của mình bằng trong mọi việc,
trong mọi chính sách của mình. Còn các nội dung khác thì ông ta không đề
cập tới.
