của lần ghi âm này. Trong cuốn “Những ghi chép của Tổng thống” (Nxb
Chính trị quốc gia, H., 1995) Eltxin đã có một câu kết: “Có thể, chính cuộn
băng ghi âm này là cái cò súng của tháng 8 năm 1991”.
Vụ chính biến xảy ra trước khi ký kết bản Hiệp ước Liên bang mới đã
được chuẩn bị kỹ càng tại Novo-Ogarev. Galia Xtavrotova, người nắm
được thông tin, sau này đã công khai tuyên bố rằng “Tổng thống Nga liệu
có ký bản hiệp ước mà theo xác nhận vào ngày 20 tháng 8 là ông ta đã lỡ
miệng”. Nếu hiểu rõ Eltxin thì không có gì phải nghi ngờ điều đó. Thậm
chí, không loại trừ việc ông ta đã có thể tạo ra một vụ bê bối (scandan)
ngay trong lễ ký kết: tựu chung là nhằm không ký cái gì hết. Rồi trên bất kể
trường hợp nào – ngay sau khi phía Boris Nikolaievich (Eltxin) ký kết thì
những bước tiếp theo dứt khoát sẽ dẫn đến việc Hiệp ước Liên bang mới
không còn chút giá trị gì đối với Gorbachov. Phe dân chủ của vị nguyên thủ
nước Nga đã chuẩn bị nền móng cho việc này rồi.
Ngay trên trang đầu của báo Độc Lập, ngày 8 tháng 8 năm 199, có đăng
“Lời hiệu triệu gửi Tổng thống Nga B. N. Eltxin” của nhiều nhà dân chủ,
trong đó người đứng đầu danh sách 7 người đã ký là Iuri Afanaxiev, tiếp
đến là Elena Bonner. Bản hiệu triệu này cho thấy rằng “nhân dân Nga
không được biết đến văn bản hiệp ước đã soạn thảo ở hình thức chuẩn bị
cho việc ký kết này”, còn văn bản trước đó thì lại chưa được thảo luận và
không được tán thành.
Nói chung, không ai có thể giải thích vì sao nước Nga, cũng chỉ như các
nước cộng hòa khác, lại có tới hai vị Tổng thống trên mình và mọi người
không hề muốn phụ thuộc vào mối quan hệ của họ. Cần gì phải có tới hai
Xô viết tối cao – nguồn gốc tạo ra xung đột của pháp luật? Có cần tới hai
Chính phủ – Chính phủ này chồng lên Chính phủ kia như thế? Và liệu
Chính phủ hợp hiến có thể cùng lúc chung sống với hai nền hiến pháp?.
Riêng Gorbachov cũng muốn bản Hiệp ước này được ký kết để tránh
những vấn đề như tình trạng trên. Hơn nữa, có nhiều điều đề cập đến trong
“lời hiệu triệu…” hoàn toàn tỉnh táo. Không thể cho phép ký kết những văn
kiện quan trọng, như Hiệp ước Liên bang – tạo nên một nhà nước mới, mà
