140
Gợi ý của tôi cho bạn là: bạn đã sống cuộc sống của
bạn, bạn đã thấy vui thú của thân thể, bạn đã nhìn vào
trong mối quan hệ và bạn đã học bất kì cái gì đã để được
học từ nó, bây giờ đó là lúc để quay vào trong.
Câu hỏi 7
Triết học là gì?
Tôi không biết, và tôi không nghĩ rằng bất kì ai khác
biết được. Triết học là đam mê vô dụng. Tôi dùng lời của
Jean-Paul Sartre. Ông ấy nói, “Con người là niềm đam
mê vô dụng,” tôi nói con người không phải là niềm đam
mê vô dụng - nhưng triết học là vậy.
Bạn hỏi tôi, “Triết học là gì?” Không ai đã bao giờ
định nghĩa nó, nó vẫn còn mông lung. Không phải là các
định nghĩa đã không được nêu cho nó - cả triệu định
nghĩa đã được cho - nhưng định nghĩa này vẫn thiếu.
Từng triết gia đều cho định nghĩa và các triết gia khác
mâu thuẫn với nó. Nó là trò chơi: tận hưởng thể thao của
logic. Nó là chặt chẽ logic. Nó giống như cờ vua - một trò
chơi rất trí tuệ, rất cuốn hút, nhưng chẳng có kết luận nào
trong nó. Nó có tính không kết luận. Trò chơi tiếp tục từ
thế hệ này sang thế hệ khác. Dần dần, dần dần từ trò chơi
này hai điều đã nảy sinh: một điều là khoa học, và điều
kia là tôn giáo.
Khoa học có tính đối thể, tôn giáo có tính chủ thể.
Khoa học có tính thí nghiệm, tôn giáo có tính kinh
