Từ Nam Phương đọc những dòng chữ giản thể này có hơi cực nhọc,
nhưng cố gắng cũng có thể đoán được bảy tám phần. Từng câu, từng câu
như đang cứa thẳng vào trái tim cô.
Từ Quang Khải (1562-1633) tự Tử Tiên, hiệu Huyền Hộ, thụy Văn Định.
Người Minh Tùng Giang. Tác giả của: Từ thị bào ngôn, Thi kinh lục thiếp;
biên soạn: Nông chính toàn thư, Sùng Trinh lịch thư; dịch: Hình học căn
bản, Thủy pháp phương Tây... Năm Vạn Lịch thứ Ba mươi hai (1604), đỗ
tiến sĩ. Tinh thông thiên văn, lịch toán, súng ống. Nhập đạo Thiên Chúa,
cùng tu sĩ Matteo Ricci nghiên cứu và trao đổi học vấn. Năm Bốn mươi,
đảm nhiệm việc biên soạn sách lịch, cùng với giáo sĩ Sabatino de Ursis chế
tạo quan tượng nghi[2]. Năm Bốn mươi bảy, quân Minh bại bởi Tát Nhĩ
Hử, Sơ Thỉnh tự hiệu, đề bạt làm Ngự Sử Hà Nam Đạo, luyện binh ở
Thông Châu. Hi Tông lên ngôi, Từ Quang Khải không được trọng dụng
nên cáo bệnh về quê. Thiên Khải năm thứ nhất (1621), ông được phục chức
rồi có công nhập pháo Chú Hồng Di[3] về ngăn địch, sau đó do không theo
Ngụy Trung Hiền nên bị cách chức. Năm Sùng Trinh thứ nhất (1628), ông
được triệu hồi, được phong làm Thống soái quân đội chống quân Thanh.
Năm thứ ba, khai khẩn ruộng đất, trị thủy, cứu đói,... được cất nhắc lên làm
Lễ bộ thượng thư, phụng chỉ hoàn thiện lịch pháp cùng với các giáo sĩ
Long Hoa Dân, Đặng Ngọc Hàm, La Nhã. Năm Sùng Trinh thứ năm, Từ
Quang Khải được phong làm Lễ bộ thượng thư kiêm đại học sĩ Điện Các
được cử làm cơ mật. Năm Sùng Trinh thứ sáu (1633), qua đời tại Bắc Kinh,
tặng thiếu bảo[4], thụy Văn Định.
[2] Là một loại máy dùng để quan sát thiên văn, khí tượng.
[3] Là một loại pháo sản xuất tại châu Âu vào thế kỷ XVI, sau đó cuối
thời nhà Minh được truyền vào Trung Quốc.
[4] Là một chức quan thuộc hàng Nhất phẩm trong triều đình.
