chúng ta có thể nói, đều mà câu chuyện trên đây muốn đề xướng chính là tinh
thần đạo đức “kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân”.
Có điều, người đàn ông được nhắc đến trong câu chuyện là một người có đức cao
vọng trọng. Nếu là một người bình thường, ông ta có thể làm được điều này
không? Vì vậy, người tự trọng không chỉ cần phải kiên trì nguyên tắc đạo đức này,
mà còn phải biết cách áp dụng nó một cách chính xác trong một điều kiện không
gian và thời gian thích hợp.
® Nhân sở bất dục, vật thỉ ư kỷ
Với câu chuyện trên đây, chúng ta lại một lần nữa phát hiện trí tuệ độc đáo, tinh tế
của dân tộc Do Thái. Ngoài ra, chúng ta cũng thấy “kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân”
phải là một nguyên tắc dành cho cả đôi bên: một hệ thống đạo đức lý luận kiện
toàn không thể chỉ yêu cầu “kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân”, mà còn phải giữ vững
yêu câu “nhân sở bất dục, vật thi ư kỷ” (điều mà người khác không muốn làm, thì
cũng đừng làm cho mình).
Không khó nhận ra, “kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân”, hàm chứa ý nghĩa thừa nhận vị
trí ưu tiên của người khác, thậm chí khắc chế yêu cầu của chính mình để hòa nhịp
vào trong các mối quan hệ xã hội.
Một con người không có quyền ép buộc người khác phải nhận lấy thứ mà mình
không muốn nhận, và cũng không được ép mình phải nhận lấy cái mà hầu hết mọi
người đều không muốn nhận. Nếu phải đối mặt với một tình huống mà cả hai đều
không muốn gánh vác, thì phải giải quyết như thế nào? Bấy giờ, người nhân nghĩa
sẽ xuất hiện để gánh chịu. Cách làm này có thể khiến cho người khác cảm động,
kính phục, nhưng bản thân nó đã là một hành vi vi phạm “đạo đức”.
Ý nghĩa đích thực của “đạo đức” là cả đôi bên đều nhận được lợi ích, chứ không
phải là một bên bị tổn hại, còn một bên thì được hưởng lợi.
Tóm lại, trong việc đối đãi với người và với chính bản thân, cần phải cùng lúc tuân
thủ hai nguyên tắc: “kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân” và “nhân sở bất dục, vật thi ư
Công ty Trí Tuệ Media - www.trituemedia.vn
