chập. Ông đâu làm biếng như người ta tưởng lầm... Nói cho cháu nghe:
Cánh đồng này hồi đó là một tay ông đây khai phá. Hồi đó ông cất nhà kê
táng nữa kìa. Hồi đó tới mùa hạn, mấy gốc năm sáu con rùa vàng. Mùa khô,
đìa cạn nước, cá gom lại nổi đầu khít rịt như trái mù u rụng. Heo rừng nanh
dài cả tấc mà ông dám cầm mác xông ra cự đương. Cọp trong rừng, có một
mình ông đào hầm đặt bẫy... Ờ! Hồi đó cháu biết không, trong rừng có
nhiều nhánh nhiều gốc cây ngộ lắm. Giống hình thù con nai con rồng. Ông
đốn về bào chuốt lại để chưng dọn nhà cửa. Lắm khi ngồi một mình vui
quá, ông hò với rừng với bụi... Hồi đó cây cỏ chim chóc như biết nghe, gật
đầu đáp với mình.
Thằng Tịnh thở dài:
- Bây giờ cháu xin ông nói thiệt? Chừng bao lâu ông về đây, đi đâu?
Để cháu biết chỗ tới thăm ông. Thân ông một mình, lại thêm già yếu.
- Đất nước này còn chỗ dung thân. Phận ông bây giờ tạm yên. Chỉ sợ
cho phận cháu trong mai hậu.
Thằng Tịnh không hiểu:
- Cháu còn ở đây tạm sống. Còn sức lực, còn làm mướn được. Năm
tới, tính làm thêm năm công...
Ông Ba Hò hớp miếng rượu cuối cùng rồi đứng dậy:
- Cháu chưa biết... Không lẽ chưa gì hết mà ông khóc trước giùm cho
cháu. Giọt nước mắt đây nè! Làm thế nào lưu lại cho cháu đôi mươi năm
sau mà nó không khổ. Năm nay có thể cháu làm ăn khá lắm. Rồi đây cháu
vểnh râu mà khen. Đời phải đời thịnh trị, cuộc phải cuộc văn minh, như
ông hồi năm nào. Nhưng mà máy tạo vần xoay. Ngày cuối tháng Chạp như
vầy, một năm nọ cháu phải bỏ xứ mà đi như ông bây giờ. Chừng đó, ô hô!
Cháu không còn đất để mà trốn. Đất chỗ nào cũng có người làm bá chủ rồi!
Dầu là hòn đảo giữa biển, dầu là chót núi cheo leo. Chừng đó cháu quay
