BIÊN HÙNG LIỆT SỬ - Trang 212

Khi mẹ Triệu trở bịnh nặng, ông ngoại Triệu được thông báo nên hấp tấp về
thăm, nhưng khi đến nơi đã thấy áo quan đang được chuẩn bị sơn đỏ khiến
ông đã ngất xỉu, bộ Âu phục đang mặc bê bết màu sơn. Sau buổi chiều mẹ
Triệu đã được chôn cất, ông đã ở lại đêm để chờ đến sáng đáp chuyến đò
trở qua Sa Đéc. Đêm đó ông đã thao thức không ngủ được, đưa mắt nhìn
ánh đèn dầu trên bàn thờ vừa mới dựng lúc ban chiều cho mẹ Triệu. Chiếc
đèn đó là một loại đèn dầu rất tốt, hiệu Hirondelles mà ông ngoại Triệu đã
mua của hãng Armes et Cycles de Saint Étienne ở Pháp để tặng mẹ Triệu vì
biết mẹ phải về sống ở nơi quê mùa, không có ánh đèn điện. Ánh đèn tốt
như thế lại bỗng nhiên bị tắt. Ông ngoại Triệu đang thức nên đã đốt lại đèn
hơn hai lần trong đêm, nghĩ rằng có lẽ bướm đêm đã lọt vào bóng đèn làm
đèn tắt, nhưng rồi ông lại nhớ khi chưa về nhà chồng, mẹ Triệu ngày trước
cũng thường hay tắt đèn như thế để ông được ngủ an giấc. Cả nhà vì thế
thường tin tưởng là mẹ Triệu đã chết khi còn quá trẻ, chưa đến 24 tuổi, mà
lại đang mang thai nên rất linh hiển!
Năm mẹ Triệu chết là lúc thế giới đang ở vào thời kỳ khủng khoảng kinh tế
trầm trọng. Thương mãi, mùa màng ruộng vườn... đều không đem lại đủ lợi
tức cho dân chúng. Cha Triệu đang có được chỗ làm ăn tốt phải trở lên
Cam Bốt tiếp tục hành nghề. Ông, Bà ngoại Triệu đã thuyết phục bên nội
Triệu để đem hai anh em Triệu về nuôi nấng.
Thế là Triệu có được cơ hội từ biệt nơi thôn dã để đến sinh sống trong một
môi trường mới, nhộn nhịp tiếng người và xe cộ. Ông ngoại Triệu lúc ấy
được thuyên chuyển về tỉnh Vĩnh Long, không xa Sa Đéc bao nhiêu nhưng
đối với tuổi thơ của hai anh em Triệu, đó là cả một cuộc thay đổi to lớn.
Thành phố Vĩnh Long không lớn lao gì, xe hơi không có được bao nhiêu
chiếc, phần nhiều là xe của các cơ quan chánh phủ hoặc các xe lô, xe
đò...Hai anh em Triệu rất thích ra trước nhà ngắm các loại xe tự động, nhất
là những ngày mưa để nhìn các quạt nước nhịp nhàng đều đặn lau các kính
xe. Đặc biệt vào thuở ấy, phương tiện di chuyển, ngoài loại xe kéo, tư nhân
còn có thể mướn một loại xe ngựa, được gọi là xe song mã. Loại xe có hai
ngựa kéo này trông rất thanh nhả nay còn được thấy ở Pháp hay Mỹ, nơi
các thắng cảnh có nhiều du khách muốn được ngồi xe rong chơi theo lối