BIẾT NGƯỜI - Trang 105

đối với những người mà do bẩm sinh họ đã sẵn có những bẩm chất để trở nên
người có ý chí, nhưng họ không biết cách dùng những bẩm chất ấy. Có thể sánh
họ với những người thợ sẵn có trong tay những dụng cụ tốt, nhưng lại tạo ra
những môn đồ vụng về, xấu xí. Với hạng người đó, người ta có thể chỉ dạy họ
cách sử dụng những dụng cụ ấy khéo léo hơn và cũng có thể rèn tập họ cách làm
việc.
Nhưng đối với những người khác, những người suy nhược (thiếu hoạt động
tính), những người bất vụ lợi (thiếu tham muốn) khó mà rèn tập cho họ có ý chí.
Chúng ta cũng nhận thấy điều này: những người đã kiên tâm, trì chí theo học
những lớp huấn luyện ý chí là những người tỏ ra họ đã có ý chí một phần nào.
Những người bẩm chất vốn suy nhược, không đủ sức cố gắng để đeo đuổi đến
cùng chương trình huấn luyện, thường bỏ dở nửa chừng.
Những lớp dạy rèn chí thường rêu rao những kết quả mỹ mãn mà một số môn đẹ
tập theo phương pháp họ chỉ dạy đã thâu thập đặng. Song những môn đệ đó
thường là những người thuộc hạng tâm thần bất định mà ở trước chúng tôi đã có
nói qua. Họ bắt đầu theo những lớp rèn chí ấy vào lúc tinh thần họ đang xuống
dốc. Sau thời kỳ suy vi này tất nhiên lại đến một thời kỳ khích động và những
học trò đó rất dễ ngờ rằng họ đã tìm lại đặng ý chí đã mất. Họ tưởng rằng họ đã
đoạt đặng kết quả, đã đạt đến đích, họ rất sung sướng “làm lễ tạ thầy” nhưng sau
đó, thời kỳ trầm trệ, suy vi lại đến và họ phải khởi tập lại…
Trong một bài khảo luận đăng trong tạp chí “Mer de France” Marcel Boll đã bài
xích một cách cay độc những phương pháp rèn luyện ý chí như phương pháp
Pelman, Coué và Christian Science.
Nhà tâm lý học chỉ có thể giúp ích những người muốn luyện ý chí bằng cách chỉ
định cái phương trình cá tính của họ và giúp họ đề phòng những phản ứng nó
bắt nguồn ở những bẩm chất đã phát triển một cách quá mức hoặc đã bị suy
kém. Nhà tâm lý học là một y sĩ có thể đoán trúng căn bệnh nhưng than ôi, ít khi
chữa đặng bệnh. Người ta chưa tìm ra thứ thuốc nào để ngừa bệnh hà tiện, bệnh
ghen tuông, bệnh ích kỳ, bệnh nói dối.
Người ta chỉ có thể ảnh hưởng phần nào đến ý chí bằng cách tập thể dục, bằng
cách tạo nên cái “toàn thân cảm giác”, nói tóm lại bằng cách tạo nên một sinh
lực dồi dào. Chúng tôi đã nói, năng xuất của bẩm chất hoạt động tính có thể cải
thiện khi sức khỏe đặng gia tăng nhờ biết giữ vệ sinh, biết tập thể dục một cách