BIẾT NGƯỜI - Trang 171

Thực ra người đã thốt ra câu ấy hẳn đã quên phứt những nhân vật như thánh
Paul, như hoàng đế Napoléon lúc còn là tướng Bonaparte đánh trận Ý đại lợi,
như Richelieu là những người không có vẻ gì là bậm trợn, lực lưỡng cả, song họ
vẫn là những vị thủ lãnh đại tài, và các nhà xem tướng ấy cũng quên hẳn rằng có
rất nhiều chàng trai trẻ vạm vỡ, có bộ mặt gân guốc, nhưng khi ra trận thì nhuệ
khí của họ đã bay đâu mất.
Có người cho rằng: Có thể đoán biết một người là công chức khi họ có những
điệu bộ nhừa nhựa. Theo các nhà tướng học ấy, một cơ quan, mọi nét mặt đều
có ý nghĩa khác nhau tùy theo chiều dài, theo chiều ngang, theo bề dày v.v… Và
những đức tính tinh thần của con người thì lộ diện ở những vùng khác nhau trên
khuôn mặt và nếu vùng này to rộng hơn vùng kia đó là những triệu chứng rất
đáng quan tâm. Những người có cặp mắt xanh biếc thì tính tình lạnh lạt, nếu họa
hoằn cái nhìn của họ đượm vẻ tình tứ thì đó là giả dối. Những đôi mắt nhung
chứng chỉ những tâm hồn nồng nhiệt. Nhận xét này làm cho chúng ta nhớ lại
một thành kiến hơi ngộ nghĩnh và rất đặng phổ thông là những đàn bà người Y-
pha-nho với những cặp mắt đen huyền của họ thường rất nồng nhiệt. Nhưng thật
ra không thiếu gì đàn bà Y-pha-nho lạnh lạt, trái lại nhiều đàn bà phương bắc
với những cặp mắt xanh biếc lại tỏ ra rất nhiệt tình.
Đọc những sách bàn luận về tướng học, chúng ta thấy không biết bao nhiêu là
quyết đoán đại để thẹo như loại vừa kể qua. Lối khảo xét của mấy nhà tướng
học này thật là tỉ mỉ: những vết nhăn của cái cằm, những chi tiết của một ngón
tay, của mớ tóc và ngay cho đến cái hình dáng, cái vị trí của mép tai đối với họ
cũng rất quan trọng.
Đành rằng họ cũng khéo rào đón là không nên căn cứ vào một điểm nào đó rồi
ước đoán mà phải nhận xét toàn diện, kiểm soát, đối chiếu một điểm này với
điểm khác, một điểm tốt có thể giảm bớt tai hại của một điểm xấu. Nhưng,
chúng tôi cũng từng đã nghe mấy bà thầy bói bài hoặc mấy “giáo sư” xem tử vi
dùng luận điệu ấy.
Ai muốn chứng minh quá nhiều sẽ không chứng minh đặng gì. Và sau đây là
một ít nhận xét của chúng tôi về khoa học giả hiệu ấy.

Hình thái học không liên quan chi đến tâm lý học cả:
Trước hết chúng ta nhận thấy: những điểm tương quan giữa hình dáng bên