BIẾT NGƯỜI - Trang 84

Đến đây chúng ta đã có thể hiểu qua guồng máy của một hiện tượng mà người
ta gọi là chú ý.
Chú ý không đặng kể là một yếu tố cấu thành cá tính, nó chỉ là một trong những
cách biểu lộ của cá tính. Trong ngôn ngữ thường, người ta diễn đạt rất đúng,
không ai nói “người ấy có sự chú ý” mà người ta nói “người ấy biết hoặc không
biết chú ý”. Chú ý là một lối biểu lộ có tính cách “động” nó không phải là một
đức tính “tĩnh”, nó bị chỉ định bởi những yếu tố của cá tính.
Có thể định nghĩa chú ý như thế này: đó là sự áp dụng của óc phán đoán, sự hiện
hữu hóa của óc phán đoán. Mà khi áp dụng óc phán đoán tất người ta phải vận
dụng đến cái hiện tượng tương quan là chú ý.
Người ta không thể chú ý thật kỹ đến hai việc cùng trong một lúc. Đôi khi người
ta ngờ rằng có thể chú ý hai hoặc nhiều việc trong một lúc nhưng thực ra chỉ là
sự đánh đu rất nhanh của sức chú ý từ việc này sang việc khác.
Trong khi nói chuyện với một người, chúng ta chú ý đến lời lẽ người ấy thốt ra.
Tuy nhiên trong lúc ấy chúng ta có thể nghe lóm câu chuyện của một người
khác nói, ở trường hợp này sức chú ý chúng ta đu đưa thật nhanh từ người này
sang người khác. Hiện tượng này có thể sánh với việc người ta đánh nhiều điện
tín cùng trong một lúc trên một luồng điện. Thực ra những phát điện của những
điện tín ấy không bị chồng lên nhau, nó chỉ nối tiếp nhau, mỗi người đánh điện
tín sử dụng luồng điện trong một khoảnh khắc thật ngắn.
Cũng vì thế, chúng ta có thể vừa làm một công việc nào đó lại vừa tiếp chuyện,
nhưng ở trường hợp này chúng ta chỉ chú ý đến lời nói, còn về công việc làm thì
chúng ta làm một cách tự động, chúng ta đặng điều khiển bởi những loạt chu kỳ
tự động.
Tri thức càng này nở người ta càng dễ chú ý đến nhiều việc trong một lúc vì ở
những đầu óc thật thông minh các chu kỳ tâm lý diễn ra nhanh chóng. Người ta
thường nhắc lại việc hoàng đế Nã Phá Luân có thể cùng trong một lúc đọc hai
não thư cho hai viên thư ký viết.
Sức chú ý đến nhiều việc trong một lúc cũng có thể nảy nở ở những người chỉ
sử dụng óc phán đoán trong một vài chu kỳ tâm lý nào đó. Viên thủ quân một
đội banh lúc nào cũng ghé mắt đến sự đi lại của tất cả những cầu thủ trong đội
banh mình. Sức chú ý và đu đưa một cách hết sức nhanh từ cầu thủ này sang cầu
thủ khác. Những tay nhào lộn, đi dây, làm trò ảo thuật do nghề nghiệp rèn tập