BIẾT NGƯỜI - Trang 89

in vào trí nhớ ông ta trong tuổi thơ ấu đặng khắc sâu vì nó có tính cách mới lạ và
do đó ông ta chú ý đến nó nhiều.
Cũng nên để ý điểm này: một ý ức càng đặng gợi ra thường, nó càng dễ phục
hồi. Việc hồi tưởng có ảnh hưởng đến ký ức như thứ thuốc làm cho kính ảnh
thêm rõ.
Do sự vận dụng của lãng quên và sự chú ý nên toàn khối của ý thức luôn luôn
tiến hóa, mỗi ngày mỗi khác.

Vô thức:
Vô thức là một danh từ người ta thường lạm dụng. Lắm triết gia hoặc triết gia
giả hiệu cho rằng vô thức là một thế giới diệu kỳ, chất chứa nhiều nguồn lực lạ
lùng nó điều khiển chúng ta mà chúng ta không dè.
Điều mà không ai chối cãi là vô thức chiếm một phần quan trọng trong đời sống
chúng ta, nhưng vô thức là gì? Lẽ dĩ nhiên nó là tất cả những gì mà chúng ta
không ý thức đến, nhưng tuy thế nó vẫn có ảnh hưởng đến chúng ta.
Sau khi biết rõ những gì hợp thành cá tính con người, như chúng ta đã phân
tách, chúng ta sẽ hiểu dễ dàng chỉ có thể ba loại vô thức:
1) Toàn thân cảm giác: Chúng tôi đã giải thích toàn thân cảm giác là gì và cũng
đã chứng tỏ những cảm giác bên trong con người do toàn thân cảm giác gây ra
dù có ảnh hưởng đến guồng máy tâm lý nhưng vẫn ở ngoài vòng ý thức thuộc
địa hạt vô thức.
Người dạ dày yếu, sau mỗi buổi ăn khí sắc thường buồn bã. Họ có biết gì đâu họ
buồn bã? Không, và nếu có ai bảo họ đó là do dạ dày yếu, việc tiêu hóa không
tốt nên họ không đặng vui, có lẽ họ sẽ giận là khác.
Một chứng bệnh nội thương tuy không gây ra những cơn đau rõ rệt bên ngoài
cũng có thể ảnh hưởng đến khí sắc của một người. Bệnh dư ruột giả chứng
không lên cơn hành, bệnh ung thư lúc mới phát, bệnh gan suy kém, rất tiêu biểu
về điểm này.
Phụ nữ cho chúng ta một thí dụ rõ rệt về ảnh hưởng của toàn thân cảm giác đến
guồng máy tâm lý. Lắm đàn bà tính tình bình thường rất dễ thương nhưng trong
vài ngày trước khi có kinh họ lại đâm ra cau có. Và người ta cũng nhận thấy rõ
là họ không biết gì về trạng thái của họ lúc bấy giờ.
Những người mà tính dục bị “dồn ép” cũng cho chúng ta thấy một thí dụ hay về