BIẾT NGƯỜI - Trang 90

ảnh hưởng của những cảm giác bên trong đối với thái độ và lối xử sự con người.
2) Cá tính thiên nhiên: Chúng ta đã biết cá tính thiên nhiên không thay đổi và nó
tồn tại suốt đời chúng ta. Chúng ta không biết rõ về nó cho lắm, và đó là một
thành phần khác của vô thức chúng ta.
Cá tính tập thành vạch cho chúng ta những mục tiêu phải đạt, chỉ cho chúng ta
những lý do để hành động, những lý do mà chúng ta tưởng rằng chúng ta có,
song thực ra những xung động ấy bắt nguồn từ nơi cá tính thiên nhiên mà chúng
ta không có ý thức gì cả.
Một anh khờ không bao giờ nhận thấy anh ta thiếu óc phán đoán. Một người mơ
mộng cho rằng mơ tưởng là một việc rất tự nhiên. Người hà tiện không thể hiểu
nổi tại sao người ta lại không biết tiện tặn. Người hoạt động không hiểu nổi lý
do những hoạt động của họ. Người suy nhược thì thương hại những người hay
hoạt động…
Phải nhiều cố gắng, nhiều luyện tập và nhất là phải có óc phán đoán thật sáng
suốt mới có thể nhận định đôi chút về cá tính thiên nhiên của mình.
3) Những thị hiếu, những thói quen, những khuynh hướng: Những yếu tố ấy hợp
lại thành một phần khác của vô thức. Đó là những gì chúng ta đặng có mà không
phải chú ý đến, vì thế nó đã lọt vào tự động tính.
Phần vô thức này đặng kết thành bởi vô số sự trạng mà chúng ta đã từng ý thức,
nhưng sau đó vì thói quen chúng ta không còn ý thức nữa.
Thường khi chúng ta thâu trữ những ký ức để rồi chúng sẽ bị lu mờ dần và tản
mác trong vô thức. Một ngày nọ, chúng sẽ phát hiện trở lại, nhưng chỉ có ký ức
ấy trở lại thôi, còn về điểm: bằng cách nào, ở trường hợp nào chúng đã thâu thập
ký ức ấy thì vẫn bị chôn sâu trong cõi vô thức. Có hiểu điểm này mới có thể giải
thích tại sao đôi khi đứng trước một cảnh trí hoặc bức tranh chúng ta chợt nhớ
lại hoặc nhớ mang máng rằng chúng ta đã từng thấy cảnh trí ấy đâu đây. Cũng
có thể giải thích một vài vụ “đánh cắp văn” một cách vô tình. Chúng ta đọc một
đoạn văn, đoạn văn ấy in vào trong trí nhớ, nhưng ký ức ấy phai mờ đi, để rồi
một ngày kia nó hiện trở lại, song cái ký ức về quyển sách mà chúng ta đã đọc
vẫn còn chôn sâu trong cõi vô thức chúng ta mà chúng ta tình thực lại ngờ rằng
đoạn văn ấy là do trí óc mình đẻ ra.
Tóm lại, một phần lớn của phần tâm lý tịnh chúng ta thuộc về vô thức, còn phần
tâm lý động tức là thái độ và cách xử sự của chúng ta thì thuộc về ý thức.