Đời xưa ở Trung Quốc có cảnh sát hay không?
Trong lịch sử Trung Quốc, danh từ "cảnh sát" xuất hiện đầu tiên vào cuối đời nhà Thanh. Nhưng nếu
nhìn vào cái chức năng của cảnh sát là duy trì trật tự của quốc gia và sự trị an của xã hội thì ngay
trong thời kì nhà Hạ, nhà Thương của xãội nô lệ đã có những nhân viên và cơ cấu thực hiện chức năng
này rồi.
Trong thời kì Đông Chu đã có một cơ cấu gánh lấy chức năng cảnh sát một cách khá rõ ràng.
Bộ sách Chu Lễ ghi lại các chế độ dưới triều đại nhà Chu, đã phân công như sau cho cơ cấu này:
"Tư dân (quản lí hộ tịch),
"Tư thị” (quản lí việc trị an nơi chợ búa),
"Tư bạo và tư kê" (duy trì trị an trong xã hội và lùng bắt kẻ trộm kẻ cướp),
"Tư học và tư tù” (phụ trách việc coi tù giám ngục).
Sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất toàn cõi Trung Quốc, chế độ cảnh sát đã được pháp luật khẳng
định. Cả chế độ lẫn cơ cấu cảnh sát đều được xác lập và sau đó được phát triển hoàn thiện suốt trong
thời phong kiến. Cơ cấu cảnh sát ở Trung Quốc thời cổ nói chung được phân làm ba cấp: Trung ương,
địa phương và cơ sở. Giữa ba cấp này không có quan hệ trực tiếp lãnh đạo và bị lãnh đạo.
Cấp trung ương nói chung có hai ban. Một ban chủ yếu bảo vệ sự an toàn của đế vương và cung đình,
phần nhiều được gọi là cấm vệ quân, còn ban thứ hai thì chủ yếu bảo vệ sự trị an xã hội ở kinh đô.
Song đến đời Đường, đời Tống thì chủ yếu do trưởng quan về hành chính ở kinh đô phụ trách lãnh
đạo.
Cơ cấu cảnh sát cấp địa phương và cấp sơ sở đã được kiến lập trong thể chế hành chính dưới triều
đại nhà Tần. Nhà Tần đã thiết lập hai cơ cấu hành chính địa phương là quận và huyện, vì thế trong các
i về sau, phần nhiều bên dưới các viên quan đứng đầu các đơn vị hành chính quận (châu) và huyện
đều có đặt những quan lại phụ trách các chức vụ trị an, hộ tịch, hôn nhân, nhân sự...
Dưới hai triều đại Tần và Hán, cấp cơ sở được chia làm ba cấp nhỏ là đình, hương và lí, trong đó
đình trưởng là nhân viên quản lí trị an chủ yếu. Đời nhà Đường rút đi chỉ còn hai cấp nhỏ là hương và
lí.
Đến đời nhà Thanh lại chuyển biến thành chế độ bảo, giáp, chế độ này có ảnh hưởng trực tiếp sản sinh
ra chế độ cảnh sát cận đại.
LA DUẪN HÒA
