quân Bắc Cáp-ca-dơ, ở đây thành lập ra hai cụm chiến dịch: cụm chiến dịch
sông Đôn do trung tướng R. I-a. Ma-li-nôp-xki làm tư lệnh và cụm chiến
dịch miền Duyên hải do thượng tướng I-a. T. Trê-rê-vi-tsen-cô chỉ huy.
Cuối tháng Bảy và suốt mười lăm ngày đầu tháng Tám đã diễn ra những
trận chiến đấu phòng ngự ác liệt trên cánh đồng Cu-ban. Bộ binh Liên Xô đã
anh dũng chiến đấu, nhưng địch vẫn tiến từng bước lên phía trước và trong
những ngày 20 tháng Tám, chúng đã tới Tê-rếch. Tại đây, cụm chiến dịch
phía Bắc của phương diện quân Dá-cáp-ca-dơ đã bước vào chiến đấu. Điểm
yếu của cụm chiến dịch này là tình trạng trang bị rất kém. Ví như sư đoàn bộ
binh 417, theo hiện tình ngày 10 tháng Tám, chỉ vẻn vẹn có 500 súng
trường. Chỉ một nửa sô quân của sư đoàn 151 được trang bị, mà lại trang bị
bằng súng trường nước ngoài. Một trong những lữ đoàn bộ binh chỉ có 30%
số quân được trang bị vũ khí và hoàn toàn không có súng máy, đại bác.
Tất cả những tình hình trên đã gây nên mối lo ngại to lớn. Mà cũng phải
lẽ thôi. Quân địch đã chiếm được đèo ngang Au-kho-rơ sau một trận đột phá
bất ngờ và ngắn. Mãi ba ngày sau, cơ quan tham mưu của tập đoàn quân 46
mới biết tin này.
Những kỷ niệm của tôi về lần đầu tiên lên Đại bản doanh báo cáo, mật
thiết gắn liền với công cuộc phòng ngự Da-cáp-ca-dơ. Chuyện ấy như sau.
Một đêm nọ, đồng chí Ph. E. Bô-cốp từ điện Crem-li gọi điện thoại đến
lệnh cho đại tá K. Ph. Va-xin-tren-cô, người thay đại tá I. I. Bôi-cốp, và tôi
mang ngay bản đồ công tác đến Đại bản doanh báo cáo. Có xe đến đón và
chúng tôi ra xe lên đường.
Đến Crem-li, một trung tá tôi không quen ra đón và dẫn chúng tôi lên tầng
hai, đến phòng khách của Xta-lin. Cả hai chúng tôi đều hồi hộp, vì biết sẽ
phải trả lời về tình hình trên các khu vực mặt trận chúng tôi phụ trách. Ít
phút sau, chúng tôi được triệu tập đến văn phòng của Tổng tư lệnh tối cao, ở
đó, ngồi sau chiếc bàn lớn kê cạnh tường, một bên là các đồng chí Mô-lô-
tốp, Ma-len-côp, Mi-côi-an và một bên là các đồng chí Ph. E. Bô-cốp, cục
