tôi và luôn luôn để lại trong tâm hồn một cái gì cay đắng: các báo cáo đều
đen tối như màn đêm vậy. Sử dụng quyền hạn to lớn của mình, đồng chí ấy
đã cách chức chỉ huy của hàng chục cán bộ, thay thế họ bằng những người
gắn bó với mình. Đồng chí ấy yêu cầu xử bắn sư đoàn trưởng Vi-nô-grát-
đốp vì đã không chỉ huy được sư đoàn. Sau này, tôi có nhiều dịp gặp gỡ Mê-
khơ-li-xơ, và tôi dứt khoát tin rằng đồng chí ấy bao giờ cũng thiên về các
biện pháp cực đoan.
Chiến tranh Phần Lan kết thúc. Ngày 12 tháng Ba 1940, các học viên Học
viện Bộ tổng tham mưu lại quay về với công việc thường ngày.
Đến tháng Năm, bộ phận chủ yếu của ban chúng tôi lên đường đi Tơ-bi-li-
xi. Có một số cán bộ nữa, lấy ở những ban khác, được cử đến tăng cường
cho chúng tôi. Cùng đi với chúng tôi có đại tá X. I. Gu-nhê-ép, trung tá G.
V. I-va-nốp, các thiếu tá V. Đ. Út-kin và M. A. Cra-xcô-vét. Gần trước lúc
lên đường, chúng tôi mới được biết rằng cả Tổng tham mưu trưởng lẫn Phó
tổng tham mưu trưởng đều không thể đến tham dự được và những cuộc diễn
tập này sẽ được tiến hành dưới quyền điều khiển của các đồng chí tư lệnh
quân khu: đồng chí Đ. T. Cô-dơ-lốp ở quân khu Da-cáp-ca-dơ, đồng chí X
G. Tơ-rô-phi-men-cô ở quân khu Trung Á. Song, sau khi chúng tôi đến Tơ-
bi-li-xi được một ngày thì trung tướng Cô-dơ-lốp được cấp tốc triệu tập về
Mát-xcơ-va. Chúng tôi cảm thấy ở Mát-xcơ-va đang có chuyện gì hoàn toàn
không bình thường.
Thành ra thiếu tướng M. N. Sa-rô-khin phải lãnh đạo cuộc diễn tập và tôi
được phân công làm tham mưu trưởng của ban chỉ đạo; trung tướng P. I. Ba-
tốp, phó tư lệnh quân khu, chỉ huy phương diện quân và thiếu tướng Ph. I.
Tôn-bu-khin làm nhiệm vụ tham mưu trưởng phương diện quân ấy.
Sau khi tổng kết cuộc diễn tập ở quân khu Da-cáp-ca-dơ, chúng tôi đi tàu
thủy từ Ba-cu tới Cra-xnô-vốt-xcơ, rồi từ đó đi xe lửa đến Ma-rư. Thiếu
tướng M. I. Ca-da-cốp, tham mưu trưởng quân khu Trung Á, đã đợi chúng
tôi ở đấy. Chúng tôi được biết là tướng X. G. Tơ-rô-phi-men-cô, tư lệnh
quân khu, đang bị ốm. Thành thử cuộc diễn tập ở đây do đồng chí M. N. Sa-
rô-khin điều khiển.
