Trong thời gian diễn tập, tôi được dịp cùng với đồng chí Sa-rô-khin và đại
tá Tréc-nư-sê-vích trưởng ban tác chiến của cơ quan tham mưu quân khu
Trung Á, đi dọc biên giới từ Xê-rác đến A-skha-bát và xa hơn nữa qua Ki-
dưn – A-tơ-rếch đến Ga-xan – Cu-li nhằm mục đích nghiên cứu chiến
trường.
Chúng tôi trở về Mát-xcơ-va, lòng thanh thản. Các cuộc diễn tập đầu
được tiến hành tốt.
Sáng ngày 21 tháng Sáu, đoàn xe lửa chở chúng tôi đến ga Ca-dan tại thủ
đô. Trong ngày hôm ấy, chúng tôi trình bày và nộp các tài liệu. M. N. Sa-rô-
khin xin phép cho những người đã tham gia diễn tập được nghỉ hai ngày:
chủ nhật – ngày 22 và thứ hai – ngày 23 tháng Sáu.
Nhưng không ai được nghỉ cả. Đêm 21 rạng ngày 22 tháng Sáu đúng 2
giờ sáng, đồng chí liên lạc đến nhà riêng của tôi và truyền lệnh báo động.
Nửa giờ sau, tôi đã có mặt ở Bộ tổng tham mưu.
Chiến tranh đã bắt đầu..
Cái đêm nặng nề ấy đã xa cách chúng ta hàng chục năm rồi, nhưng hiện
nay vẫn còn có nhiều ý kiến rất khác nhau trong việc đánh giá tình hình lúc
đó của các Lực lượng vũ trang chúng ta.
Một số người nói rằng, chúng ta hoàn toàn không sẵn sàng để đánh lui
cuộc tiến công của quân địch, rằng quân đội của chúng ta được giáo dục
theo tinh thần dễ dàng giành thắng lợi. Và, những ý kiến thuộc loại này tuy
thường do những người không phải là quân nhân nêu ra, song lại thường
được rào đón kín bằng đầy dẫy những thuật ngữ chuyên môn phức tạp. Thí
dụ, họ đã khẳng định rằng: dường như vì hiểu không đúng về tính chất và
nội dung của thời kỳ đầu chiến tranh nên chúng ta đã huấn luyện bộ đội
không đúng theo các hoạt động chiến đấu trong chính thời kỳ này.
Lối khẳng định đó mang tính cách táo bạo thì ít, mà mang tính cách ngu
dốt thì nhiều. Bởi vì khái niệm “thời kỳ đầu chiến tranh” là một phạm trù
chiến dịch – chiến lược, không hề có ảnh hưởng quan trọng là bao đối với
việc huấn luyện cho người chiến binh, cho đại đội, trung đoàn và thậm chí
cả sư đoàn nữa.
