- Đồng chí Xta-lin, ngày hôm qua tôi có để lại ở chỗ đồng chí hai tấm bản
đồ ghi tình huống. Đề nghị đồng chí cho tôi xin lại.
Đồng chí làm ra vẻ ngạc nhiên:
- Tại sao đồng chí lại nghĩ rằng những bản đồ ấy ở chỗ tôi? Tôi không có
gì hết.
- Không có lẽ, – tôi kiên trì. – Ngoài Đại bản doanh và Bộ tổng tham mưu
ra, tôi không đi đâu hết. Bản đồ chẳng biến đi đâu được. Chắc nó ở chỗ đồng
chí.
Xta-lin không trả lời. Đồng chí rời phòng làm việc, sang buồng nghỉ, lấy
bản đồ ra. Đồng chí cầm hai tấm bản đồ ấy ở phía góc, vừa dang tay và nhún
vai, vừa đặt chúng lên bàn:
- Đồng chí cầm lấy đi, từ nay về sau nhớ đừng để quên nữa… Khá đấy,
đồng chí đã nói thật…
Sau này, cả trong Đại bản doanh và Bộ tổng tham mưu, không ai còn nhớ
đến sự việc ấy nữa. Vâng, cũng không cần thiết phải nhớ đến nó nữa. Nhưng
đối với tôi, nó vẫn là một bài học thiết thực cho nhiều năm sau.
Và bây giờ, chúng ta hãy để một khoảng khắc nhớ tới một đại bản doanh
khác, đại bản doanh của Hít-le. Ngày 25 tháng Bảy 1943, tức là chậm hơn
chúng ta một ngày, ở đây cũng đã thảo luận vẽ những kết quả thất bại của
chiến dịch “thành trì”. Hiện nay, chúng ta còn giữ được một phần biên bản
tốc ký của cuộc họp ấy, đoạn đối thoại giữa Hít-le và trung tướng Van-te
Vác-li-mông, phó ban chỉ đạo tác chiến các lực lượng vũ trang Đức.
“Hít-le. Tiện đây, ngài hãy đọc báo cáo của Xta-lin, trong bản nhật lệnh
mới ngày hôm qua, Xta-lin đã kể rõ số sư đoàn bộ binh mô-tô, sư đoàn xe
tăng và bộ binh. Tôi cho rằng, ông ta đã kể thật chính xác.
Vác-li-mông. Về chiến dịch “thành trì”?
Hít-le. Về chiến dịch “thành trì”… Tôi có cảm giác rằng đó là hiệu kèn
rút bỏ cuộc tiến công của chính ông ta, tức là ông ta trình bày vấn đề như thể
là kế hoạch của chúng ta đã bị phá vỡ, nhưng lại tạo nên một ấn tượng là
ông ta đang căn cứ vào đó để đề ra những quyết định của mình. Chắc là đã
