Bùi Thụy Đào Nguyên
Bùi Hữu Nghĩa
Phần II
IV. Tâm trạng BHN qua vài tác phẩm tiêu biểu của ông:
Có thể nói những áng thơ văn của họ Bùi cũng như nhiều kẻ sĩ yêu dân yêu
nước thời kỳ vừa kể trên, ít nhiều đều bộc lộ nỗi đau xót này. Xin trích vài
bài để ta cùng cảm thông những gì luôn nung nấu nơi tim ông :
Thời Cuộc
Anh hùng sáu tỉnh thiếu chi đây
Đâu để giang sơn đến thế này
Ngọn lửa Tam Tần phừng đất cháy,
Chòm mây Ngũ quý* lấp trời bay
Hùm nương non rậm đang chờ thuở,
Cáo loạn vườn hoang thác có ngày
Một góc cảm thương dân nước lửa,
Đền Nam trụ cả há lung lay.
(*2 điển tích Tàu, dùng mô tả đất nước bị chia cắt, loạn lạc )
Và:
Ai khiến thằng Tây tới vậy cà?
Đất bằng bỗng chốc nổi phong ba
Hẳn hoi ít mặt đền ơn nước ,
Nháo nhác nhiều tay bận nỗi nhà
Đá sắt ôm lòng cam với trẻ
Nước non có mắt thấy cho già
Nam kì chi thiếu người trung nghĩa,
Báo quốc cần vương dễ một ta !
Rõ ràng một người sẵn có tấm lòng như vậy khó “đội đầu” hoài một triều
đình như vậy. Thế nên năm 1862, khi triều đình ký hòa ước cắt ba tỉnh
miền Đông cho thực dân Pháp, ông bất mãn xin từ quan, ôm ấp chí cao
