Tình trạng đáng thương ấy không thể để lưu niên mãi được. Đến nay
vẫn còn như vậy là chậm lắm rồi. Nhà đương cuộc cần phải để ý hơn nữa
đến dân quê. Chúng tôi tưởng lập một vài nhà thương lớn, không bằng đặt
rất nhiều nhà thương nhỏ, rải rác khắp thôn quê. Lại cần phải đặt một cơ
quan riêng về việc vệ sinh chung, và tìm cách hạ giá thuốc tây để dân quê có
thể mua được, hoặc là đặt một phòng thí nghiệm về các phương thuốc Bắc,
Nam để dùng trong việc trị bệnh.
Nhưng điều cần hơn thế, là làm thế nào cho dân quê hiểu biết vệ sinh,
và có thể tự tìm phương pháp ngăn ngừa bệnh hoạn được.
Muốn vậy, chính phủ cần phải quảng thông nền giáo dục, và dân trong
nước cần phải lập hội để dạy lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau. Đến bao giờ dân
quê có học, có biết, tự khắc họ sẽ tìm phương cứu lấy mình.
III. TINH THẦN THỂ THAO
BẢO dân quê cần đến thể thao, không khỏi có nhiều người cho là thừa.
Họ sẽ mỉm cười một cách chế nhạo, rồi sẵn lòng giảng cho ta biết rằng dân
quê sống trong không khí trong trẻo, và lúc nào cũng vận động như một nhà
lực sĩ lăm le giật giải một chức vô địch về môn điền kinh.
Thể thao chỉ là một món cần cho dân tỉnh ốm yếu, cho những thư sinh
trói gà không chặt. Dân quê không cần đến món ấy, vì cả đời họ là một cuộc
tập luyện thân thể. Hoặc có khi họ gầy yếu, nhưng đó không phải là vì họ
thiếu luyện, mà vì họ thiếu ăn. Nhưng thiếu ăn, không phải lỗi ở họ, mà họ
thiếu ăn, thể thao cũng không làm cho họ no hay đẫy ra được.
Câu chỉ trích này rất đúng, nếu thể thao chỉ có một mục đích : là luyện
thân thể trở nên cường tráng. Nhưng thể thao không phải chỉ có mục đích ấy.
Người ta thường nói đến tinh thần thể thao. Chính cái tinh thần thể thao đó
dân quê ta cần có.
Làng nào cũng vậy, thanh niên hoặc không biết chữ hoặc được học chút
đỉnh, đều bị cổ tục xô đẩy vào những lối đi sẵn. Hoàn cảnh dần dần khuôn
họ vào cái đời của cổ nhân, trí khôn không gặp ngoại vật kích thích, không
