THIỆN TỨC ÁC, ÁC TỨC THIỆN, PHẢI TỨC QUẤY, QUẤY TỨC
PHẢI
Ta có thể nói rộng ra “thiện tức ác, ác tức thiện” hay “phải tức quấy, quấy tức
phải”... chẳng hạn. Bởi vì, dù là việc thiện mà chúng ta cố chấp liền trở thành ác. Ví
như người theo tôn giáo A tự thấy là hay là lợi ích, liền khuyên bà con thân quyến
cùng theo với mình. Nếu những người thân không bằng lòng theo, tức thì sanh tâm
giận ghét. Thế không phải chấp thiện thành ác là gì? Tuy là việc ác, chúng ta ý thức
được liền bỏ là trở thành thiện. Như anh A nghe theo bạn bè làm việc trộm cắp, gặp
người tốt nhắc nhở giải thích cho A biết việc làm ấy là xấu xa, tội lỗi, A liền bỏ nghề
trộm cắp. Quả thật ác biết bỏ liền trở thành thiện.
Phải quấy cũng không có tiêu chuẩn cố định, nếu ta chấp vào cái phải của mình
liền trở thành quấy. Bao nhiêu việc cãi vã chửi lộn đánh lộn đâu không phải do chấp
phải mà ra. Có người nào sau khi đánh lộn, bị người hỏi, dám nhận là tôi quấy đâu.
Mọi người đều thấy mình phải nên có ẩu đả. Ngược lại, người ý thức việc làm của
mình là quấy tự bỏ, liền trở thành phải. Những người lầm đường lạc lối, khi họ thức
tỉnh xoay trở lại đường lành liền trở thành người tốt. Mọi sự việc trong đối đãi đều như
thế cả, không có một sự việc gì là cố định. Cái phải của A không phải là cái phải của
B. Cái phải của nhóm C không phải là cái phải của nhóm D. Cái phải của xứ này
không phải là cái phải của xứ khác. Cái phải của thời gian trước không phải là cái phải
của thời gian sau. Thế thì, lấy đâu làm tiêu chuẩn mà chấp phải quấy! Chấp chặt phải
quấy là ngu xuẩn là khổ đau. Biết buông xả linh động tùy thời là người khôn ngoan an
ổn.
CHỮ TỨC ĐỐI TRONG VẠN VẬT
Ta đi xa hơn ra ngoại giới, với mọi sự vật dùng chữ TỨC vẫn đúng lẽ thật. Như
nói “thể lỏng tức là thể hơi” hoặc nói “thể hơi tức là thể lỏng”. Nước là thể lỏng đun
nóng bốc lên thành hơi, hơi nước lên cao gặp khí lạnh đọng lại rơi xuống thành nước
thể lỏng. Cũng có thể nói “thể lỏng tức là thể cứng, thể cứng tức là thể lỏng”. Nước là
thể lỏng khi để vào tủ lạnh cô đọng thành nước đá thể cứng; nước đá đem để ngoài
nắng tan thành nước thể lỏng. Ngoài nước ra, các loại chì, đồng, sắt..., từ thể cứng để
vào lò nấu sức nóng lên đến 1.000
0C trở lên sẽ chảy thành thể lỏng, thể lỏng đó đem ra để nguội trở thành
cứng... Vì thế, thấu hiểu chữ TỨC là thấy đúng lẽ thật, cũng là thấy tột cùng lý tùy
duyên chuyển biến của các pháp. Môn hóa học hiện tại chứng minh sự vật không tự
tồn tại, không có cá thể độc lập, không giữ nguyên một vị trí. Một vật thể này bị thay
đổi chất liệu liền biến thành vật thể khác. Thế nên, con người có thể dùng các thứ
nguyên liệu khoa học đã tìm được, biến chế thành những sản phẩm hữu ích cung ứng
cho nhân loại cần dùng. Mọi vật thể kết hợp không phải đơn thuần, mà sự cấu tạo rất
phức tạp. Biết được sự cấu tạo của vật thể, người ta sẽ tạo điều kiện biến nó thành
những vật theo nhu cầu của mình. Sự biến hóa đổi thay trong mỗi vật thể đã là bằng
chứng hùng hồn về lý không cố định của sự vật. Thấy được lý không cố định là thấy
tột bản tánh của sự vật. Những nguyên tố hợp thành sự vật tuy nhiều song chẳng lắm,
do sự kết hợp tăng giảm biến thành muôn vàn sự vật có đủ thiên hình vạn trạng trên
thế gian này. Quả là trong vật này có những nguyên tố của vật khác, trong vật khác có
những nguyên tố của vật này. Thế nên, nói “A tức B, B tức A” là đúng lẽ thật đâu có
sai ngoa.
