HỌC PHẬT BẰNG CÁCH NÀO?
Hỏi học Phật bằng cách nào, tức là hỏi đến phương pháp học Phật. Ở thế gian
môn học nào cũng có phương pháp riêng của nó. Ví như môn toán học, người học trò
trước phải biết số, kế học thuộc cửu chương, học cách cộng trừ nhân chia, lên nữa phải
học công thức, phương trình v.v... Môn văn chương, trước phải biết chữ cái, học ráp
vần, viết chánh tả, học văn phạm, tập cách làm văn v.v... Phương chi Phật pháp là môn
học giác ngộ, mà không có phương pháp riêng của nó hay sao?
Phương pháp học Phật tức là ba môn Tuệ học: Văn tuệ, Tư tuệ, và Tu tuệ. Bởi
vì muốn vào cửa giác ngộ không phải anh tướng trí tuệ thì không sao vào được. Phật
pháp là chân lý là những sự thật, nếu không có ngọn đuốc trí tuệ soi sáng, làm sao
chúng ta thấy mọi sự thật ở chung quanh, không cần trí tuệ, chỉ dùng lòng tin đến với
đạo Phật, để học Phật pháp, thật là sai lầm lớn lao. Đây là chứng bệnh trầm trọng của
Phật tử hiện thời. Cần chữa lành bệnh này, chúng ta phải ứng dụng triệt để ba môn Tuệ
học vào công trình tu học Phật pháp.
Thế nào là Văn tuệ?
Văn là nghe, do nghe giáo lý Phật pháp trí tuệ mở sáng, gọi là Văn tuệ. Chúng
ta nghe Phật pháp qua lời giảng dạy của chư Tăng, của thiện hữu tri thức đã tu học
trước ta. Những lời giảng dạy ấy xuất phát từ kinh điển của Phật, trong đó chứa toàn
lời lẽ chân chánh, chỉ bày mọi sự thật cho chúng sanh. Càng nghe trí tuệ chúng ta càng
sáng. Hoặc chúng ta trực tiếp đọc kinh sách Phật, khiến mở mang trí tuệ cũng thuộc
Văn tuệ. Chịu khó nghe giảng dạy, chịu khó nghiên cứu kinh sách Phật, đó là người
biết từ cửa Văn tuệ tiến thẳng vào ngôi nhà Phật pháp.
Thế nào là Tư tuệ?
Tư là suy xét phán đoán, do suy xét phán đoán những lời dạy trong Phật pháp,
trí tuệ càng tăng trưởng. Chúng ta được nghe lời chỉ dạy của thầy bạn, dẫn từ trong
kinh Phật ra, song nghe rồi tin liền là chưa đủ tư cách học Phật. Buộc chúng ta phải
dùng trí phán đoán xem đúng hay sai, nếu quả thật đúng, từ đó chúng ta mới tin. Có
thế mới thực hành đúng câu “các người phải tự thắp đuốc lên mà đi, thắp đuốc lên với
chánh pháp”, trong kinh Pháp Cú. Chúng ta muốn mở mang trí tuệ, song tự mình làm
sao mở được, phải mồi ngọn đuốc trí tuệ của mình với ngọn đuốc chánh pháp của Phật,
trí tuệ mới phát sáng.
Mồi bằng cách nào?
Ví
như chúng ta nghe vị Sư giảng rằng: “Tất cả thế gian đều là vô thường.” Sau
đó phải dùng trí tuệ của mình phán đoán xem đúng hay không. Chúng ta tự đặt câu
hỏi: Tất cả thế gian đều là vô thường, có sự vật nào thoát ngoài luật lệ ấy chăng? Nếu
có, câu nói này chưa phải chân lý. Bằng không, mới thật đúng chân lý, chúng ta sẽ
hoàn toàn tin. Thế rồi, ta tự khảo sát :
Con
người có phải vô thường không? Từ ông bà đến cha mẹ chúng ta đều có
sanh ra, lớn lên, bệnh hoạn, già yếu rồi chết. Kể luôn cả ta, khi nào còn nhỏ bé, lớn lên,
bệnh hoạn, già yếu, rồi cũng sẽ chết. Trong gia đình thân tộc chúng ta đã thế, ngoài xã
