tâm. Thân khỏe mạnh tâm an ổn, hành giả mới nỗ lực tiến thẳng vào pháp môn thâm
diệu được.
Pháp
sổ tức là tên pháp đầu của “Lục diệu pháp môn”. Trong sáu pháp môn
nhiệm mầu này, đầu tiên là Sổ tức (đếm hơi thở), kế Tùy tức (theo hơi thở), Chỉ (dừng
lại một chỗ), Quán (quán sát), Hoàn (xem xét trở lại), Tịnh (lóng lặng trong sạch).
Hành giả ứng dụng pháp thiền “đếm hơi thở” phải tu từ thô đến tế, đầy đủ sáu pháp
mới được viên mãn. Sáu pháp này có công hiệu dừng lặng mọi vọng tưởng một cách
thần diệu, nên gọi là Lục Diệu Pháp Môn. Ở đây chỉ giải thích đơn giản sáu pháp như
sau:
-
Sổ tức. Hành giả sau khi ngồi ngay thẳng đúng pháp và sử dụng lối nhập thiền
đầy đủ, liền ứng dụng pháp đếm hơi thở để trụ tâm. Hành giả hít hơi vô cùng, thở ra
sạch, đếm một. Hít vô cùng thở ra sạch đếm hai. Mãi thế, đến mười bỏ, đếm trở lại
một. Nếu giữa chừng tâm tán loạn quên số phải đếm lại một. Phải chú tâm vào số và
hơi thở một cách tinh tế, tâm vừa xao lãng liền chỉnh lại ngay. Nếu tâm xao xuyến khó
kềm, nên dùng cách đếm nhặt hơn. Hít hơi vô đến cùng đếm một, thở ra sạch đếm hai.
Đếm đến mười bỏ, trở lại một, như cách đếm ở trên. Đến khi nào ngồi nửa giờ, một
giờ mà đếm không lộn, không quên hơi thở, là tâm đã tạm yên. Liền tiến lên pháp
khác:
- Tùy tức. Hành giả bỏ không đếm số nữa, chỉ chú tâm theo hơi thở. Hơi thở
vào đến đâu biết đến đó, hơi thở ra cũng biết rành rõ. Hơi thở dài, ngắn, lạnh, nóng đều
biết rõ mồn một. Theo dõi hơi thở, như người chủ nợ theo dõi con nợ vậy. Khi ngồi
thời gian bao lâu, tâm cũng chỉ duyên theo hơi thở không xao lãng, tức là tâm an định.
Cần chuyển lên pháp kế:
-
Chỉ. Hành giả không theo hơi thở vô ra nữa, tâm dừng trụ tại mũi để xem hơi
thở ra vào. Tâm an trụ một chỗ không xao động, hằng thấy hơi thở ra vào không lửng
quên. Suốt thời gian ngồi, tâm vẫn an trụ, không loạn động, nên tiến lên pháp tế hơn:
- Quán. Hành giả không an trụ yên lặng, khởi quán sát hơi thở. Hơi thở vô rồi ra
không dừng trụ, tức là vô thường. Thân mạng nương hơi thở mà sống, nên cũng đồng
là vô thường. Hơi thở ra vào thời gian thật ngắn ngủi, thân mạng tựa vào hơi thở cũng
chợt có chợt không. Hơi thở vào không có chỗ nơi, hơi thở ra không xứ sở. Chỗ nơi xứ
sở không thì, hơi thở làm gì thật có. Thân mạng nương hơi thở mà còn, thật quá tạm bợ
giả dối. Quán sát như thế thì tâm chấp thật ngã tan biến. Đã không còn chấp thân là
thật là lâu dài, cần phải sang pháp khác:
- Hoàn. Hành giả chiếu soi lại tâm hay quán sát trước, xem nó ra sao và ở đâu?
Soi tới soi lui vẫn không thấy hình bóng nó. Hằng chiếu soi lại tâm năng quán, tâm này
tự lặng lẽ, tức là an định. Đến đây phải tiến nấc chót:
-
Tịnh. Hành giả buông cả chiếu lại tâm năng quán, chỉ còn một tâm thanh tịnh
tỉnh sáng. Không loạn tưởng, chẳng hôn trầm, thuần một tâm lặng lẽ tỉnh sáng. Hằng
sống với cái tỉnh sáng này, tức là chỗ cứu kính của Lục Diệu Pháp Môn. Đến đây dòng
ý thức sanh diệt đã tan biến, những vọng nghiệp do ý thức gây tạo cũng trong sạch,
còn gì phiền rộn lôi cuốn hành giả đi vào đường luân hồi.
Hành
giả khéo ứng dụng đúng mức Lục Diệu Pháp Môn là đầy đủ diệu dụng
thoát khỏi luân hồi sanh tử. Song lúc tu hành ắt còn gặp nhiều khó khăn trở ngại và
những tướng trạng lạ phát hiện, hành giả cần được thầy có thực nghiệm hướng dẫn,
mới hy vọng tu tiến dễ dàng.
