Những kẻ có lòng sân thầm kín là con người sâu độc nguy hiểm. Đây là đống lửa than,
khó thấy mà lâu tàn. Người ôm lòng sân này như ngôi nhà đẹp mà chứa đầy hơi độc.
Những kẻ thiếu tinh tế, nhận xét hời hợt, không sao tránh khỏi bị hơi độc làm ngạt thở.
Song hại được người chính mình cũng không an ổn gì. Thế nên sân là mối hiểm họa
cho mình cho người, mọi khổ đau trong đời này đến muôn kiếp đều do sân gây ra.
III.- TRỪ TAM ĐỘC
Như trên đã thấy, tam độc là họa hại vô cùng bất tận của con người. Chúng ta
phải nỗ lực thủ tiêu chúng thì đời mình mới an ổn và đem an ổn lại cho mọi người.
Tam độc như một cây to, si là gốc cây, tham là thân cây, sân là cành lá. Trừ tam độc,
chúng ta phải nhắm thẳng vào gốc của nó mà đoạn diệt. Gốc của nó tức là si, nên
phương pháp trừ nó phải là trí tuệ. Ở đây chúng ta dùng hai phương pháp để trừ diệt
chúng:
1/ Quán vô thường:
Bởi do si mê chấp thân này là thật và cuộc sống lâu dài,
nên dấy khởi lòng tham sống lâu, tham của cải, tham danh vọng... Ở đây chúng ta dùng
trí tuệ quán chiếu theo chiều thời gian, xem thân này quả thật sống lâu dài hay không?
Như Phật đã nói: “mạng người sống trong hơi thở”. Đây là một sự thật của kiếp người,
chỉ một hơi thở ra không hít vào đã chết. Dù có đến trăm ngàn lối chết, song bất cứ lối
chết nào cũng thở khì ra mà không hít lại là xong một cuộc đời. Thời gian thở ra không
hít lại khoảng bao lâu, quả thật ngắn ngủi vô cùng, chỉ trong vòng một tích tắc đồng
hồ. Như thế, chúng ta kết luận mạng người sống bao lâu, mà tham lam đủ thứ. Càng
xét nét chúng ta càng thấy thân này thật quá mỏng manh, một luồng gió độc xuông vào
cũng có thể chết, dẫm chân lên con rắn độc bị cắn cũng có thể chết, đi đường sẩy chân
ngã bổ cũng có thể chết, ngồi trên xe đụng nhau cũng có thể chết, một gân máu bể
cũng có thể chết v.v... sự còn mất của thân này quá nhanh, không có gì bảo đảm cho sự
sống của nó hết. Phút giây nào còn sống là biết nó sống, phút giây khác không chắc nó
lại còn. Một cơn bất thần liền ngã ra chết, nên nói thân này là vô thường. Đã thấy thân
mỏng manh như vậy thì sự tham lam cho thân còn có giá trị gì. Do trí tuệ thấy đúng
như thật thân này vô thường, mọi sự tham lam theo đó được dừng, lòng sân hận cũng
nguội lạnh.
Những suy tư nghĩ tưởng của tâm thức cũng đổi thay từng giây phút. Chúng
thay hình đổi dạng luôn luôn nên cũng thuộc vô thường. Trong một ngày mà buồn giận
thương ghét đổi mày thay mặt không biết bao nhiêu lần. Mọi sự đổi thay ấy là tướng
trạng vô thường, còn gì tranh chấp là chân lý. Chấp suy tư nghĩ tưởng của mình là
đúng là chân lý, quả là việc dại khờ, có khi nào lấy một cái búa trong bóng để đập nát
một viên đá thật được. Cũng thế, vọng tưởng là cái vô thường tạm bợ làm sao dùng nó
suy ra được một chân lý muôn đời. Chấp chặt những nghĩ tưởng mình là đúng chân lý,
quả là phi lý rồi.
2/ Quán duyên sanh:
Si mê chấp thân này là thật, chúng ta hãy dùng trí tuệ
đứng về mặt không gian xem xét coi có đúng hay chăng? Từ tinh cha huyết mẹ cộng
với thần thức hòa hợp thành bào thai, khi ra khỏi lòng mẹ phải nhờ tứ đại bên ngoài
nuôi dưỡng bồi bổ thân này mới sanh trưởng. Thế là do hòa hợp mà có thân, cũng do
hòa hợp được sanh trưởng. Đã là duyên hợp thì không phải một thể, chỉ là hợp tướng
từ duyên sanh. Như cái nhà là hợp tướng của nhiều duyên, trên hợp tướng ấy không có
