của mọi người. Cái bệnh đó làm cho con người tiến hay lùi? Nếu có hay một chút đem
ra khoe khoang, còn xấu thì che giấu để người ta không thấy, đó là tâm niệm hiếu
danh. Nếu mình một lần làm xấu giấu được, không ai biết, không ai chỉ, không ai nhắc,
thì lần xấu thứ hai, thứ ba sẽ theo đó mà diễn tiến. Càng che giấu tội lỗi thì tội lỗi càng
nhiều. Cho nên cái bệnh che giấu khiến con người thoái bộ. Làm cho con người hư
hỏng là bệnh hay khoe cái hay và che giấu cái dở của mình.
Tinh
thần người Phật tử là tinh thần tự giác, cho nên chúng ta phải tự giác cái gì
chúng ta xấu. Lỡ phạm tội lỗi chúng ta phải nhìn thẳng phải thấy rõ ràng, tự tỉnh, tự
giác. Thấy được tội lỗi của mình, tự mình hối cải. Đó là tinh thần phát lồ. Phát lồ là gì?
- Là vạch cái lỗi của mình trước mọi người, trước chư Tăng, trước quần chúng để cho
người ta thấy rõ mình có cái dở đó, để mình hứa trước mọi người sẽ cải tiến không còn
dở nữa. Tháng này tôi có cái dở đó, tôi phát lồ với quí vị, quí vị đã nhận đã chứng thật
lời của tôi rồi, hứa rằng tháng sau tôi sẽ tiến hơn không còn dở như vậy nữa. Như thế
mỗi tháng mỗi năm tôi đều phát lồ, trước tôi có dở mười, có yếu lắm đi nữa, lần lần tôi
còn dở chín, dở tám rồi bảy chớ không đến nỗi nào trước sao, sau vậy. Nếu trước phát
lồ rồi sau cũng phát lồ y như thế thì có hổ thẹn hay không. Tự nhiên mình hổ thẹn,
không thể nào chịu nổi. Giả sử mình có yếu đuối một lần phát lồ, lần sau có phạm hay
có tội cũng ráng nhẹ hơn một chút, nếu nhiều lần như vậy tự nhiên lỗi càng ngày càng
giảm xuống. Tinh thần phát lồ là tinh thần tự giác. Nếu mình không biết lỗi thì làm sao
phát lồ. Biết lỗi là tỉnh hay mê? Nếu mê thì đâu biết lỗi. Người mê là người làm quấy
không biết mình là quấy, làm sai không dám nhận mình là sai. Nếu mình quấy tự biết
mình là quấy đó thật là tỉnh. Tỉnh tức là giác. Nhưng có người có tỉnh có giác mà
không dám nói, không dám trình bày thì sao? - Đó là yếu đuối thiếu gan dạ. Cho nên
đối với người tu phải có tinh thần tự giác tức biết nhận sự sai lầm, những lỗi của mình.
Phải can đảm trình bày cái quấy của mình trước quần chúng để người ta chứng nhận
cho mình điều đó. Hứa trước quần chúng mình sẽ cải đổi, chớ không hứa suông. Hứa
như vậy để mà tiến bộ. Do đó nên người tu theo đạo Phật là người biết tự giác. Đó là
tự nhận lỗi để phát lồ. Nhưng tự nhận lỗi không chưa đủ. Khi cái giác mình còn yếu
chưa đầy đủ, cho nên có cái mình biết có cái mình chưa biết, mình dễ tha thứ cho mình
lắm, mình dễ quên cái dở của mình lắm. Cho nên đức Phật dạy chúng ta cần phải gan
dạ hơn nữa, và phải can đảm nghe lời chỉ trích của bạn bè, của những người thiện tri
thức lớn hơn mình. Như vậy khả dĩ bao nhiêu lỗi lầm của mình mới tiêu tan được, mới
có thể ra ngoài vòng lỗi lầm được. Nếu mình không gan dạ nghe, không nhận những
lời chỉ trích thì mình khó mà tiến được. Cho nên tinh thần “Tự tứ” là tinh thần cầu
những người chung quanh mình thấy những điều sơ sót những chỗ lỗi lầm do mình
không thấy được, nhờ chỉ cho mình nhắc cho mình để cải tiến.
Như vậy người học đạo, người tu hành, nhất là người sống trong đoàn thể mà
biết tự giác phát lồ lỗi mình và can đảm nghe lời chỉ dạy những lỗi lầm những sơ sót
của mình, thì người đó có tiến bộ hay không? Đương nhiên chúng ta thấy tâm hồn con
người đó là một tâm hồn tỉnh giác sáng suốt và họ là con người có ý chí quả cảm để
cầu tiến. Nếu không cầu tiến thì đâu chịu nghe lời phê bình của người. Dám nghe lời
phê bình để chấp nhận sửa đổi đó là tinh thần cầu tiến mạnh mẽ vô cùng. Do đó hai
điểm quan trọng nhất của tinh thần tự tứ là biết tự giác để phát lồ sám hối giữa đại
chúng và thành tâm cầu xin chư Tăng vì mình chỉ lỗi cho. Sau khi được chỉ lỗi, vui
mừng sám hối trước đại chúng. Như vậy tức là con người tự giác nhận lỗi để sửa đổi.
Họ sẽ từ từ vươn lên, chớ không bao giờ đứng yên một chỗ. Cho nên người tu mà thiếu
tinh thần phát lồ và thiếu tinh thần tự tứ, người tu đó khó tiến được. Vì vậy trong đoàn
