Thuật, Nguyễn Quang Bích đã đương đầu với quân Pháp suốt ba
mươi năm liền mà không hề nhận được đồng tiền, một bát gạo
cỏn con nào của triều đình Huế.
Cho nên việc Nguyễn Phước Ánh đặt kinh đô mới tại Huế có một
tầm quan trọng rất lớn đối với người dân đất Bắc, về phương
diện chính trị cũng như về phương diện tâm lý.
Lý do thứ ba của sự bất bình là sự bóc lột trắng trợn người dân
đất Bắc của các quan lại triều đình Huế. Không một cơ sở kinh
tế, hoặc xã hội nào được thiết lập do bàn tay chánh phủ. Ngược lại ở
miền Bắc, con đê Văn Giang bị vỡ 18 năm liền mà chánh phủ
không hề lưu tâm sửa chữa. Trong những điều kiện như vậy, người
ta có thể hiểu một cách dễ dàng làm sao người dân miền Bắc lại
không nổi loạn để cứu lấy mình cho được?
“Trung quân ái quốc”, tinh thần người dân Việt Nam nói chung
được cấu tạo bằng hai yếu tố đó bổ sung cho nhau. Chính hai
yếu tố đó đã bảo vệ được cho đất nước trước sự đe dọa của Trung
Quốc. Chính hai yếu tố đó đã ngăn cản nước Việt Nam khỏi bị tan
vỡ, trong thế kỷ XVII và XVIII, thành hai hay thành ba mảnh, do
hành động của những dòng họ đối địch và tham lam. Đối diện với
nước Trung Quốc luôn luôn dòm ngó, dân tộc Việt Nam quyết
không để cho đất đai mình bị chia nhỏ ra.
Xuyên qua những cuộc bất đồng ý kiến chính trị, nó kiên trì
chỉ muốn giao thác số phận mình vào tay triều đại nhà Lê, mà
người sáng lập vào đầu thế kỷ XV, đã giải phóng cho nó khỏi ách
thống trị của Trung Quốc, tuy không lâu dài nhưng đã để lại một
vết tích khó xóa nhòa đi.
Triều đại nhà Nguyễn tự đặt mình lên ngôi thống trị Việt Nam
đầu thế kỷ XIX chẳng bao lâu phải đối diện với chủ nghĩa thực dân
