Được khích lệ bởi nhiều người đầy tâm huyết như Phan Thanh
Giản năm 1864; Nguyễn Trường Tộ năm 1866; Đinh Văn Điền năm
1868; Phạm Phú Thứ năm 1874; hoặc về sau, Phan Kiếm năm
1881; và bao nhiêu người khác… nhiều phương án cải cách, đáng chú
ý đã được thảo ra từ ngòi bút của những nhân vật lịch duyệt, đi nhiều
và sống nhiều ở nước ngoài, ý thức được sự hèn kém cũng như sự
lạc hậu của nước mình so với các nước châu Âu và thành thật mong
muốn khôi phục và nâng cao địa vị của Tổ quốc, nhưng hại thay,
những phương án, những bản điều trần đó không được các nhà
lãnh đạo chấp nhận một cách trân trọng như đáng ra nó phải được.
Trong số những đại thần của triều đình chỉ có Phan Thanh
Giản và Phạm Phú Thứ là thật sự mang một tinh thần mới và chủ
trương một cuộc đổi mới đất nước thật sự. Vì đã từng có dịp đi sang
châu Âu và chứng kiến sức mạnh và sự giàu có phồn vinh của nền
văn minh phương Tây, Phan Thanh Giản muốn cho đất nước mình
biết khai thác nền văn minh đó một cách có lợi, thì đáp lại triều
đình lại tình nghi ông, một cách sai lầm, là “thân Pháp”. Phạm Phú
Thứ, người đã cùng đi Pháp và Tây Ban Nha với Phan Thanh Giản,
tháng 3/1865, đệ dâng lên vua Tự Đức một bản điều trần, đề nghị
nhà vua cho sáng lập các trường Hải quân dạy tiếng nước ngoài, phát
triển kỹ nghệ, khai thác các hầm mỏ và tài nguyên đất nước. Năm
1873 rồi 1874, ông lại đề nghị triều đình tổ chức lại, không chậm
trễ, quân đội, theo những kỹ thuật hiện đại, mở cửa cho việc buôn bán
với nước ngoài, tìm bạn đồng minh, trong số các cường quốc châu
Âu, đặt một lãnh sự quán tại Hồng Kông để tiện việc giao thiệp với
nước ngoài.
Chỉ duy nhất có quan Thượng thư bộ Binh Trần Tiễn Thành triệt
để ủng hộ những ý kiến mới mẻ của Phan Thanh Giản và Phạm Phú
Thứ. Ngoài ra, Trần Tiễn Thành còn ủng hộ cho những sĩ phu đệ
