phương tiện để khôi phục đất nước; về phía mình, vua Gia
Long nhượng cho nước Pháp cả cảng, bán đảo và tỉnh Đà Nẵng.
Vậy là Giám mục Adran trở lại Nam kỳ cùng với người con trai
đầu lòng của Gia Long và một bộ phận nhân sự được lựa chọn
gồm những sĩ quan, thủy thủ và quân nhân Pháp. Ông ta phải
lấy thêm quân dọc đường ở đảo Ile de France và Pondichéry;
nhưng rồi cái tin cách mạng Pháp đã ngăn cản công việc kia
lại. Tuy vậy, các sĩ quan đi với Giám mục đã theo người Nam kỳ
và chính nhờ có sự hỗ trợ kiên quyết và khôn khéo của họ mà
vua Gia Long đã khôi phục được giang sơn. Những giáo dân
bản xứ do Giám mục Adran tổ chức, đã biến thành bộ phận
vững mạnh và tận tình nhất trong quân đội nhà vua.
Cuộc cách mạng Pháp đã là cho người ta quên xứ Nam kỳ và
quên việc thi hành các điều khoản của Hiệp ước.
Dưới triều Louis XVIII, buổi đầu chế độ Phục hưng, nước
Pháp đã cố thử đòi hỏi những quyền của mình về cảng và
tỉnh Đà Nẵng. Nhưng công việc tiến hành vụng về đến nỗi
chỉ dẫn tới một sự trục xuất triệt để đối với tất cả những
người Pháp ra khỏi đất Nam kỳ và một sự khủng bố cực kỳ
đẫm máu đối với những giáo dân bản xứ.
Ngày nay, hoàn cảnh hoàn toàn thuận lợi cho việc chiếm lại
Nam kỳ phần lãnh thổ mà nước Pháp được quyền chiếm giữ
một cách hợp pháp không ai có thể phản đối, theo đúng những
điều khoản của Hiệp ước ký kết tại Versailles năm 1787. Đánh
chiếm Nam kỳ là một việc làm dễ dàng như trở bàn tay, mà
mang lại những kết quả vô cùng lớn lao. Nước Pháp đã có sẵn,
tại vùng biển Trung Quốc, thừa đủ lực lượng để thực hiện kế
này và đánh lui mọi tấn công có thể có từ phía vua Nam kỳ.
