Và như vậ là cuố cùng, con ngư?i rơ mà ngườ ta gọ là đ?i biể cho "tinh thầ"
củ thờ đ?i, đ đư?c bệ xong. Vớ mộ cuộ sốg nhưvậ, thì lấ đu ra đ?ợ tinh thầ ? Hơ
nữ, nế thậ chí tinh thầ đ xuấ hiệ, thì nó tìm đu ra cho mình mộ nơ ẩ nấ?
ở
đy, mọ
việ đ?u
đ?ợ xác lậ
mộ cách dứ khoát và đ đ?c mộ cách chính xác theo kiể cách
Trung Hoa – và khố thay cho kẻ
nào
vượ
quá nhữg khuôn khổ
chậ hẹ đ, còn kẻnào
chốg lạ mộ đ?nh kiế cũđng kính nào đ thì sẽ
khố khổ
gấ ba, và nế
đ?nh kiế
đ
lạ
là
mộ
đ?nh
kiế tôn giáo thì lạ còn khố khổgấ ba thếnữ. ở đy chỉcó hai câu trảlờ cho
mọ câu hỏ - câu trảlờ củ đ?ng Vích và câu trảlờ củ đ?ng To-ri, và những câu trảlờ
này đ đ?ợ các quan trông coi nghi lễrấ anh minh củ cảhai đ?ng quy đ?nh từlâu rồ;
ngư?i ta không đi hỏ ởbạ mộ sựsuy nghĩvà nhữg công trình nghiên cứ tỉmỉnào cả-
tấ cảđ?u hoàn toàn có sẵ cảrồ: Đch-ki Cố-đn hoặ huân tư?c Giôn Rớ-xen đ nói gì
đ, Bớ-bi Pin, hay "công tướ" par excellence
11*
- kiệ xuấ
*
, tứ công tướ Oen-lin-tơ,
đ nói nhưthếnày - và thếlà xong.
Các bạ, nhữg ngư?i Đ?c tố bụg, nă này qua nă khác đư?c nghe các nhà báo
và các nghịviên thuộ phái tựdo nói huyên thuyên rằg ngườ Anh là nhữg ngườ
kỳlạvà đ?c lậ nhưthếnào, họchứg minh rằg nhữg thứđ đư?c sả sinh ra bở nhữg
quy chếtựdo ởAnh - từxa, đề ấ thểhiệ ra dướ cái ánh sáng đ?p đ? nhưthếđ. Nhữg
cuộ bàn cãi tạ thượg và hạviệ, báo chí tựdo, nhữg cuộ hộ nghịnhân dân rầ rộ nhữg
cuộ bầ cử tòa án bồ thẩ, nhữg cái đ không thểkhông gây ấ tượg đ?i vớ tâm hồ rụ
rè củ Mi-sen, và mê quá, ông ta coi toàn bộcái bềngoài đ?p đ? ấ là thậ. Nhưng
nhữg quan để củ nhà báo và củ vịnghịviên thuộ phái tựdo rố cuộ vẫ hoàn toàn
chưa vươ tớ đ?ợ cái tầ cao có thểnhậ xét mộ cách bao quát sựphát triể củ loài
ngư?i, hay dù chỉlà sựphát triể củ mộ quố gia duy nhấ nào. Bả Hiế pháp Anh có
thờ kỳđ khá tố và đ làm đư?c mộ đề gì đ tố đ?p, còn từnă 1828, nó đ làm đư?c cái
công việ tố nhấ mà nó có khảnăg làm đ?ợ, cụthểlà bắ đ?u tựmình hủ hoạ mình
187
;
còn vềcái mà phái tựdo gán cho nó, thì đng là nó đ không thự hiệ. Nó đ không
làm cho ngườ Anh trởthành nhữg con ngườ đ?c lậ. Nhữg ngườ Anh, tứ nhữg
ngườ Anh có họ thứ, - và că cứvào họmà ởlụ đ?a ngườ ta phán xét vềtính cách
dân tộ củ ngườ Anh, - là nhữg ngư?i nô lệđng khinh bỉnhấ trên thếgiớ. Chỉcó mộ
bộphậ dân tộ Anh, mà trên lụ đ?a không biế đ?n, chỉcó nhữg công nhân, nhữg
ngư?i cùng khổcủ nướ Anh, nhữg ngườ nghèo, mớ thậ sựđng kính, bấ chấ toàn
bộsựthô lỗcủ họvà toàn bộsựsuy đ?i đ?o đ?c củ
họ.
Việ cứ vớ nướ Anh chính sẽdo
họđm lạ, họlà mộ
