Hãy xem G.C. Xai-mơn-xơ, uỷ viên Tiểu ban điều tra của chính phủ về tình cảnh của
những thợ dệt thủ công, mô tả các khu vực ấy
1)
thế nào:
"Tôi đã phải chứng kiến những cảnh nghèo khổ tệ hại nhất cả ở nước ta lẫn ở trên lục địa, nhưng trước khi đến thăm
những khu nhà ngoắt nghoéo ở Gla-xgô tôi vẫn không tin được rằng ở một nước văn minh lại có thể có nhiều tội ác, nghèo
khó và bệnh tật đến thế. Trong những nhà trọ loại tồi tệ vào bậc nhất, mỗi phòng có tới mười, mười hai, có khi đến hai mươi
người, cả nam lẫn nữ thuộc mọi lứa tuổi, cởi trần hoặc hoàn toàn trần truồng, nằm lẫn lộn bừa bãi trên sàn nhà. Những chỗ
ấy thường là (generally) bẩn thỉu, ẩm ướt và đổ nát đến nỗi không ai muốn cho ngựa của mình ở đó".
Và ở một đoạn khác, tác giả viết:
"Các khu nhà ổ chuột ở Gla-xgô chứa một số người thường xuyên lưu động từ một vạn rưởi đến ba vạn người. Khu vực
ấy hoàn toàn là những ngõ hẹp, những sân hình tứ giác, bao giờ cũng có một đống rác ở ngay giữa. Nhưng dù cho quang
cảnh bên ngoài của những ngôi nhà đó kinh tởm đến như thế, tôi vẫn chưa ngờ được mức độ bẩn thỉu và nghèo nàn ở bên
trong. Trong một vài nhà ngủ trọ mà chúng tôi" (đại uý Mi-lơ, thanh tra trưởng cảnh sát, và Xai-mơn-xơ) "đến thăm vào ban
đêm, chúng tôi thấy cả dãy người nằm kín khắp sàn nhà; đàn ông và đàn bà người mặc áo quần, kẻ cởi trần nằm lẫn lộn có
khi đến mười lăm, hai mươi người trong một căn phòng. Đệm giường của họ là một đống rơm mục nát và ít giẻ rách. Đồ đạc
không có một thứ gì hoặc có rất ít, và chỉ có mỗi ngọn lửa ở lò sưởi là làm cho cái hố ấy hơi ra vẻ có người ở. Trộm cắp và
bán dâm là kế sinh nhai chính của đám người ấy. Hình như không ai buồn quét dọn cái chuồng ngựa của Ô-gi-át ấy, không ai
buồn huỷ diệt cái hang ổ độc ác, cái sào huyệt của tội ác bẩn thỉu và ôn dịch ấy ở ngay trung tâm thành phố thứ hai của
vương quốc. Trong khi điều tra tỉ mỉ về những khu phố nghèo nhất của những thành phố khác, dù về phương diện đồi bại
tinh thần và thể xác, hay về mật độ dân số, tôi chưa hề bao giờ thấy mức độ ghê tởm như vậy. - Nhà đương cục địa phương
xác nhận là đa số nhà cửa trong các khu ấy hư hỏng, tồi tàn không ở được, nhưng chính đó lại là những chỗ đông người ở
nhất, vì pháp luật quy định không được thu tiền thuê nhà ở đấy".
Khu công nghiệp lớn trung bộ nước Anh, vùng đông dân Tây Y-oóc-sia và Nam Lan-kê-
sia, với rất nhiều thành phố công nghiệp lớn, không kém gì các thành phố lớn khác. Khu
công nghiệp len ở vùng Tây Y-oóc-sia là một vùng cảnh đẹp, đồi núi xanh tươi, các ngọn đồi
ở đây càng đi về phía tây thì càng dốc cho đến khi đạt đỉnh cao nhất là chỏm Blếch-xtôn Ét-
giơ dốc đứng là tuyến phân
thuỷ giữa biển Đức và biển Ai-rơ-len. Thung lũng sông E-rơ, có thành phố Lít-xơ nằm hai
bên bờ sông, và thung lũng sông Can-đơ, có đường xe lửa chạy dọc theo dòng sông nối liền
Man-se-xtơ với Lít-xơ, là những vùng đẹp nhất của Anh, chỗ nào cũng dày đặc những công
xưởng, thôn xóm và thành phố. Những ngôi nhà xây bằng đá tự nhiên màu xám, trông đẹp đẽ
và sạch sẽ không kém gì những toà nhà xây bằng gạch đã bị đen đi ở Lan-kê-sia, khiến cho ta
ngắm nhìn rất đẹp mắt. Nhưng khi vào ngay trong thành phố, thì cũng chả có gì là vui thú
