Mười: "Người béo đậm, khuôn mặt bầu bầu, áo quần xoàng xĩnh, nom ông
giống một anh cán bộ bình thường. Nhưng khi ông cất tiếng phát biểu, thì
ông nói hay, dõng dạc, rành mạch và đầy uy lực, thỉnh thoảng ngắt mạch,
ngẩng đầu lên để mọi người vỗ tay. Bài phát biểu của ông là một bài phát
biểu không tẻ nhạt".
Beria khao khát quyền lực, đồng thời muốn làm việc để cải tổ đất nước,
và biết rằng muốn thế phải dựa vào Đảng, phải tranh thủ sự ủng hộ của các
Bí thư Tỉnh ủy.
Trong vấn đề này Khruschov có thuận lợi hơn Beria, vì ông được các Bí
thư Tỉnh ủy biết, và mặc dù họ nhìn Khruschov bằng con mắt có phần giễu
cợt, nhưng dù sao họ cũng coi Khruschov là người của mình. Còn Beria chỉ
có thể bắt họ phải sợ mình. Nhưng không thể nào quản lý và giữ đất nước
chỉ bằng nỗi sợ.
Năm 1953, khi Stalin mất, đã xuất hiện một khoảng chân không chính
trị. Ban lãnh đạo không biết đưa ai lên làm người đứng đầu. Đất nước lần
đầu tiên không có lãnh tụ. Nhân dân không biết các nhà lãnh đạo của mình
ai làm cái gì. Chỉ có một mình Molotov là Bộ trưởng Ngoại giao được báo
chí đưa tin đi dự các cuộc chiêu đãi quốc khánh, nhận và trả lời các công
hàm và điện chúc mừng hoặc chia buồn của nước ngoài. Và Voroshilov với
danh nghĩa là Chủ tịch Xô viết tối cao trao huân chương hoặc huy chương
cho các tập thể và cá nhân xuất sắc. Các Bí thư Tỉnh uỷ không biết báo cáo
ai, xin ý kiến ai, và dựa vào ai. Sự sắp xếp nội bộ phức tạp trong điện
Kremli làm họ bực bội và lúng túng.
Trong bối cảnh đó, Beria tranh thủ các nước cộng hoà. Ông chủ trương
phải trao cho họ nhiều quyền chủ động hơn trong việc sắp xếp và đề cử các
cán bộ dân tộc (đối với các nước cộng hoà) và địa phương (đối với các khu
tự trị). Các nước cộng hoà lâu nay vẫn ngầm tức bực vì Trung ương cử
những cán bộ từ đâu tới lãnh đạo, những người này tiếng dân tộc thì không
hiểu, điều kiện địa phương thì không tường, mà xử sự thì như ông chủ.
Nếu trước kia cảnh giác đấu tranh với chủ nghĩa dân tộc như thế nào
(chẳng hạn nhà điện ảnh lỗi lạc A.Dovienko vì bộ phim rất hay về Ucraina
mà bị "treo bút"), thì nay Beria đề nghị phát triển các nền văn hoá dân tộc,
