của Sa hoàng. Thứ hai, thế hệ đầu tiên các chiến sĩ tình báo Liên Xô là
những người vì hoàn cảnh nào đó đã từng sinh sống ở nước ngoài, họ am
hiểu nước ngoài và không bỡ ngỡ khi làm công tác liên quan đến nước
ngoài. Và thứ ba, quan trọng nhất, là trước khi có chính quyền Xô viết,
người ta cho rằng tình báo và phản gián chỉ cần trong thời gian chiến tranh,
còn trong thời bình thì giải tán, chỉ cần công an hoặc cảnh sát. Cơ quan an
ninh Đức thôi không tồn tại sau khi Đức bị thất bại trong chiến tranh thế
giới thứ nhất. Mỹ không có cơ quan tình báo trong thời gian chiến tranh thế
giới thứ hai và chỉ bắt đầu thành lập nó sau chiến tranh thế giới thứ hai, với
sự giúp đỡ của Anh. Anh giảm biên chế của cơ quan an ninh đến mức tối
thiểu, Pháp cũng vậy. Duy chỉ có cơ quan an ninh Liên Xô - bao gồm cả bộ
máy Ủy ban đặc biệt và tình báo quân sự - là lại được củng cố và tăng
cường. Không một nước nào khác bỏ vào lĩnh vực này nhiều sức lực và tiền
của đến như vậy. Nước Nga Xô viết tự coi mình vẫn ở trong tình trạng
chiến tranh gần như với toàn thế giới.
Thế hệ đầu các chiến sĩ tình báo Liên Xô đa phần là những người theo
chủ nghĩa lý tưởng, trung thành với sự nghiệp cách mạng thế giới. Họ đi
vào tình báo không phải vì để được đi nước ngoài. Họ phục vụ cho sự
nghiệp mà họ cho là vĩ đại. Ban đầu họ tìm đến sự giúp đỡ của những
người đồng minh tự nhiên là các đảng cộng sản ở nước ngoài, rồi họ sớm
hiểu ra rằng một đảng viên cộng sản hoạt động công khai bị cảnh sát ghi sổ
đen và theo dõi, thì không thể làm tình báo được. Khi ấy, tình báo Liên Xô
bèn tuyển mộ nhân viên trong số thanh niên có quan điểm tả khuynh. Họ
khuyên những thanh niên đồng ý cộng tác với họ không nên phô trương
những quan điểm thật sự của mình, mà cố gắng tìm được chỗ làm việc
trong cơ quan nhà nước, trong cơ quan an ninh thì càng hay. Những người
tình nguyện về mặt tư tưởng như vậy không thể có nhiều, do đó phải tìm
kiếm cả những cộng tác viên đồng ý làm việc vì tiền. Tình báo Liên Xô
cũng đã sớm tuyển dụng cả những cộng tác viên trong số những kẻ đồng
tính luyến ái. Sự thực kẻ nào sống cuộc sống hai mặt, kẻ đó thường biết
giấu bí mật, vả lại trên giường ngủ người ta dễ dàng khai thác được các bí
