hành những biện pháp phòng ngừa và đợi đồng chí về. Song cần phải báo
cáo với đồng chí rằng hiện tại các nhóm phiến loạn đang hoạt động tích
cực, cho nên cách thứ hai là tương đối mạo hiểm. Stalin không vội trả lời
bức điện của Chủ tịch ủy ban đặc biệt. Ông điện cho Ordjonikidze: "Thế
nghĩa là: Tukhachevski là tù nhân của các phần tử chống chính quyền Xô
viết và bị tiêm nhiễm bởi các tài liệu chống Xô viết của phái hữu. Theo các
tài liệu thì như thế. Liệu điều đó là có thể chăng? Tất nhiên là có thể, một
khi nó không bị loại trừ".
Thật là một phản ứng bất ngờ? Nghĩa là Stalin công nhận rằng những tài
liệu và kết luận của cơ quan an ninh có thể đúng, mà cũng có thể là không
đúng. Thành ra họ khám phá vụ này là uổng công hay sao? Mùa thu năm
ấy, Stalin, Ordjonikidze và Vorosilov gọi Tukhachevski đến "cạo" cho một
trận, rồi cho thả những người bị bắt.
Đáng chú ý là các cán bộ đã khám phá hay "tạo dựng" ra vụ đó không ai
bị nhắc nhở gì cả. Mà nhắc nhở gì mới được? Họ đã làm đúng bài bản lấy
khẩu cung về mọi người để lập hồ sơ.
Còn Stalin thì lựa chọn cái ông cần, còn cái gì chưa cần thì cứ để đấy.
Mà Stalin đang cần Tukhachevski, biết rõ giá của Tukhachevski. Nhà
lãnh đạo quân sự tài năng trở thành Thứ trưởng, rồi Thứ trưởng thứ nhất Bộ
Quốc phòng, được phong hàm Nguyên soái và được bầu vào dự khuyết
Trung ương Đảng.
Nhưng năm 1937 đến lượt quân đội.
Một số nhà nghiên cứu lịch sử tin rằng nếu không phải là Tukhachevski
làm gián điệp cho Đức, thì chắc chắn ông cũng là nạn nhân của phản gián
Đức - chúng đã dúi cho tình báo Liên Xô những tài liệu giả để làm cho
Stalin loại bỏ Tukhachevski... Song, Stalin đâu phải người dễ tin!
Nguyên soái Tukhachevski tất nhiên không làm gián điệp cho Đức,
nhưng là người có xu hướng thiên Đức, ngưỡng mộ và học tập quân đội
Đức, cũng như hầu hết cán bộ lãnh đạo Hồng quân vào thời gian đó. Khi xe
tăng và máy bay Đức tấn công Liên Xô năm 1941, thì các sĩ quan chỉ huy
Liên Xô trước đó không ngờ rằng vũ khí quân Đức sử dụng để đánh họ là
do người Nga làm ra, và các tướng chỉ huy các binh chủng không quân, xe
