Với danh nghĩa là "làm trong sạch Bộ Ngoại giao khỏi những phần tử
thù địch và đáng ngờ", Beria và đồng sự đã bắt các phó của Litvinov, cách
chức hầu hết các vụ trưởng; tổng cộng đã bắt và xử lý hai nghìn rưởi cán bộ
Bộ ngoại giao kể cả ở các sứ quán ở nước ngoài, trong đó có khoảng năm
chục đại sứ. Sau vụ này, cả một thế hệ các nhà ngoại giao dày dạn kinh
nghiệm bị mất đi, mà chưa kịp được thay thế bằng lớp cán bộ mới.
Ngày 23/7/1939, một thông báo được ban bố, trong đó giải thích rằng
Trung ương Đảng rất quan tâm đến công tác của Bộ Ngoại giao và đã quyết
định cử người bạn chiến đấu gần gũi của đồng chí Stalin là V.M.Molotov
làm Dân ủy Ngoại giao. Còn báo chí cho biết rằng Litvinov đã "không bảo
đảm thực hiện đúng đắn đường lối đối ngoại của Đảng, trong công tác lựa
chọn và sử dụng cán bộ đã tỏ ra không có tinh thần Bônsêvích, đánh giá đối
tượng có sai lầm, đặc biệt là đối với Anh và Pháp".
Theo quy luật, sau khi bị cách chức là đến bị bắt.
Litvinov chờ đợi, nhưng không thấy gì cả. Bộ Nội vụ tiếp tục lấy lời khai
của những người bị bắt đối với Litvinov.
Nhưng Stalin ra lệnh không được đụng đến Litvinov.
Khác với hai người tiền nhiệm của mình là Trôtski và Chicherin có nhiều
ý tưởng cao xa, Dân ủy ngoại giao thứ ba của chính quyền Xô viết -
Litvinov - là một con người thực tế. Ông tham gia cách mạng từ sớm, và
làm một công tác vào loại nguy hiểm nhất: chở vũ khí từ nước ngoài vào
Nga cho những người bôn-sê-vich. Lênin cũng đã tin cậy giao cho ông
nhiệm vụ đổi tiền do Kamo cướp được ở ngân hàng Kavkaz.
Năm 1918, Trôtski cử ông làm đại diện ở Anh, nhưng chính phủ Anh
không công nhận chính quyên Xô viết, kiếm cớ bỏ tù Litvinov. Litvinov
ngồi tù một thời gian cho đến khi Matxcơva đánh đổi điệp viên Anh
R.Loccart lấy ông. Ông về Bộ Ngoại giao, ban đầu làm đại diện ở Estonia,
sau đó làm Thứ trưởng. Chicherin bị ốm, nhiều thời gian phải điều trị ở
nước ngoài, do đó Litvinov thực tế là quyền Dân ủy. Năm 1930 ông trở
thành Dân ủy chính thức và ở trên cương vị này 9 năm.
Litvinov là một người thân phương Tây. Ông đã sống lưu vong ở Anh,
lấy vợ Anh. Chicherin và Molotov coi Đức là đối tác chủ yếu của Liên Xô.
