ĐÁNH GIÁ
Học thuyết của Rogers bị phê bình về hai điểm quan trọng. Thứ nhất là
học thuyết được dựa trên hiện tượng học ngờ nghệch (tác phẩm Rogers
trong những năm đầu). Trong sự công kích này, học thuyết dựa trên các giả
định liên quan cho rằng nhân cách chủ yếu hay hoàn toàn có ý thức và cá
nhân có thể kể lại trung thực, chính xác cấu trúc và các động lực của nhân
cách dưới hình thức các bản báo cáo bản thân có ý thức như bản báo cáo
loại Q. Quả thực, sự nhấn mạnh đến ý thức để loại trừ vô thức thực sự sẽ dễ
bị chỉ trích nghiêm trọng, vì có nhiều chứng cớ cho thấy sự hiện hữu của
các nhân tố quyết định thuộc vô thức. Sự chỉ trích này có thể có giá trị đối
với học thuyết đầu tiên của Rogers. Nhưng như chúng ta đã thấy, những
phát biểu gần đây của Rogers có một thành phần vô thức xác định và cụ thể
được mặc nhiên công nhận.
Phê bình cho rằng sự thật của bản báo cáo bản thân mơ hồ, chắc chắn ít
nhất nó chỉ có giá trị trong một phần nào đó. Như Combs và Soper (1957)
đã lưu ý, độ chính xác của các dữ kiện trong báo cáo bản thân đáng nghi
ngờ về một số lý do kể cả trình độ nhận thức mơ hồ của đối tượng về khái
niệm bản thân, sự sẵn sàng hợp tác của đối tượng, các cảm giác về sự đầy
đủ và không bị đe dọa trong tình huống này, tập hợp nhiều câu trả lời khác
nhau như đối tượng khát khao bộc lộ chính mình trong một hình ảnh đáng
ao ước về mặt xã hội. Các nghiên cứu về giá trị của các bản báo cáo bản
thân (như Combs, Soper và Courson 1963; Parker 1966) cho rằng tin cậy
vào các bản báo cáo bản thân về những đặc điểm của nhân cách hay hành
vi là một kiểu thực hành đáng ngờ. Mặt khác, phê bình về bản báo cáo bản
thân không chỉ áp dụng đối với Rogers mà còn đối với nhiều nhà lý thuyết
và nhà nghiên cứu khác vốn đã phát triển và sử dụng nhiều hình thức đánh
giá báo cáo bản thân hiện đang được sử dụng trong tâm lý học. Rogers
cũng có thể phản ứng với sự chỉ trích bằng cách lưu ý trong một số nghiên
cứu, ông sử dụng nhiều biện pháp được căn cứ trên những đánh giá của
người quan sát hơn là các bản báo cáo bản thân. Do đó, trong các trường
hợp này sự phê bình sẽ không thể áp dụng được.
