và gọi tên nhân tố. Giữa các nhà phân tích có nhiều bất đồng quan điểm về
vấn đề những tiến trình định lượng nào thích hợp nhất đế áp dụng kỹ thuật
đối với một loạt dữ liệu có sẵn. Nhiều người đặt câu hỏi là làm thế nào rút
ra được các nhân tố từ những dữ liệu ấy và làm thế nào chúng ta biết được
khi nào chúng ta phải dừng việc phân tích. Một vấn đề khác liên quan đến
giải pháp về sự xoay chuyển các nhân tố. Sự xoay chuyển ấy nên trực giao
hay bắt chéo, và sử dụng kiểu đặc trưng nào của giải pháp trực giao hay bắt
chéo? Những câu hỏi này và một số những tranh luận về thống kê khác nêu
lên rằng bất kỳ một giải pháp nào được đưa vào thực tiễn thì có thể thay đổi
trong tương lai, dù Cattell đã trả lời những điểm phê bình đó bằng việc
phân tích những ví dụ cụ thể về những nguyên nhân sau các phương diện
đã được biết đến. Tuy nhiên, phân tích nhân tố đã đi đến thành công và tạo
ra được tập hợp các biến số dựa trên tập hợp những nhân tố, vậy làm thế
nào chúng ta biết được tên gọi của những nhân tố đó? Liệu nhân tố có sẵn
là “sự lo âu” hay là “sự khuấy động”, “sự hoạt hóa”, hay là “sự sợ hãi”? Dù
các nhà phân tích có gọi bằng tên gì thì đó cũng xuất phát từ ý chủ quan,
nhưng các biến số dựa trên những nhân tố đó cũng phải suy đoán. Cattell
tuân theo các quy ước về mặt ngữ nghĩa được chấp nhận trong việc đặt tên
cho các nhân tố của ông ta (Cattell, giao tiếp cá nhân 1979).
Kết luận. Một số kết luận về phương pháp phân tích nhân tố đã từng gây
nhiều nghi ngờ nghiêm trọng. Đặc biệt, một số nhà phê bình tranh luận
rằng những nhân tố được cô lập trong phân tích nhân tố có thể mang nhiều
ý nghĩa, vì thế những nhân tố đó sẽ không hữu ích trong việc lý giải hay am
hiểu nhân cách con người. Nghiên cứu của Overall (1964) đã giải thích cho
những lời phê bình đó. Overall đã tập hợp được một số sách và thu thập
nhiều dữ liệu để làm ví dụ minh chứng cụ thể. Sau đó, ông đưa những dữ
liệu này vào phân tích nhân tố để xác định quy mô của những cuốn sách ấy.
Hầu hết mọi người đều mô tả cuốn sách ấy dựa trên những đặc điểm về độ
dài, độ rộng và độ dày, còn phương pháp phân tích nhân tố đưa ra các nhân
tố mô tả vẻ kích cỡ, tính xác thật và sự phong phú. Vì vậy, phân tích nhân
tố đã sản sinh ra những nhân tố hoàn toàn khác với những nhân tố có nhiều
