Thuyết tương tác
Trong khi thảo luận công trình của Bandura, Mischel, Bowers và những
người khác, chúng ta đã xem lại tranh luận về ảnh hưởng tương đối của các
đặc điểm và các tình huống đối với hành vi. Rõ ràng, tranh luận này ít nhất
tạm thời tán thành quan điểm nhấn mạnh vai trò của sự tương tác giữa nét
đặc biệt và tình huống trong việc quyết định hành vi. Cả nét đặc biệt lẫn
tình huống có thể ảnh hưởng đến hành vi một cách độc lập. Sự tương tác
của nét đặc biệt và tình huống là quan trọng nhất. Cách đây nhiều năm,
Cattell đã đề nghị tính đến cả nét đặc biệt lẫn tình huống theo một cách
chính thức, rõ ràng đây là một khía cạnh trong đó hoạt trường đã di chuyển
và có lẽ sẽ tiếp tục đi vào tương lai gần. Nếu các nét đặc biệt các đặc điểm
tương đối ổn định của con người và các tình huống là các điều kiện môi
trường hiện tại mà cá nhân tiếp cận, chúng ta cũng có thể phải bao gồm ít
nhất một phần ba biến số trong sự chi phối các tác nhân tương tác mở rộng,
tức là các trạng thái. Đây là các điều kiện tương đối tạm thời của cá nhân
(như tâm trạng mệt mỏi hay xúc động). Chúng thay đổi dễ dàng hơn các nét
đặc biệt và có thể được căn cứ trên sự tương tác của một số khía cạnh hay
các nét đặc biệt. Ví dụ, một cá nhân có thể sung sướng (biểu lộ một nét
sung sướng) nhưng vào lúc bước vào một tình huống riêng biệt có thể tạm
thời ở trong trạng thái đau khổ. Trạng thái, cũng như nét đặc biệt và tình
huống, có thể ảnh hưởng quan trọng đối với hành vi.
Các học thuyết tinh vi hơn của tương lai có thể phải xử lý một hình thức
kép của thuyết tương tác trong đó không chỉ sự tương tác giữa nét đặc biệt
– trạng thái – tình huống được tính đến mà còn có sự tương tác giữa di
truyền và môi trường. Một học thuyết như thế sẽ phải chính thức thừa nhận
rằng sự tương tác giữa nét đặc biệt – trạng thái – tình huống cũng như ảnh
hưởng riêng biệt của mỗi một trong ba điều này là quan trọng để quyết định
hành vi hiện thời. Các nét đặc biệt được giả thuyết, và các trạng thái được
quyết định một phần bởi các yếu tố sinh học di truyền và một phần bởi các
yếu tố học tập – môi trường. Do đó, nó sẽ trở nên quan trọng để quyết định
tổng số ảnh hưởng hay tỷ lệ khác biệt tương đối có thể quy cho di truyền,
