46. Ti GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH
Giữa hai thái cực tỉ giá cố định và thả nổi, còn có một số cơ chế trung
gian khác. Một trong số này là tỉ giá cố định có thể điều chỉnh, theo đó nội
tệ được cố định tỉ giá với một ngoại tệ, chẳng hạn như đô-la Mỹ, nhưng đôi
khi vẫn có thể được ngân hàng trung ương điều chỉnh. Trường hợp của Thái
Lan năm 1997 cho thấy cơ chế này có thể là rủi ro với những nền kinh tế
yếu kém về tài chính hoặc mất cân bằng ở cấp vĩ mô.
Trước cuộc khủng hoảng, cơ chế tỉ giá cố định có thể điều chỉnh ở Thái
Lan đã cho các nhà đầu tư và ngân hàng một ấn tượng sai lầm là rủi ro tỉ
giá gần như đã bị loại trừ. Nhiều công ty và tổ chức tài chính Thái Lan đã
an tâm vay rất nhiều ngoại tệ để đầu tư vào các dự án nội địa, hầu hết là các
dự án bất động sản. Điều này tạo ra một sự bất cân xứng không an toàn về
tiền tệ giữa nợ bằng ngoại tệ và thu nhập bằng đồng baht. Đồng thời, nền
kinh tế Thái Lan còn bị thâm hụt ngoại thương nghiêm trọng và không có
đủ dự trữ ngoại tệ. Những yếu tố này khiến các nhà phân tích tin là tỉ giá cố
định này không thể cầm cự được. Hiện tượng bán tháo đồng tiền bắt đầu
khi người dân cố gắng chuyền đổi số baht của họ sang đô-la Mỹ. Sau khi đã
bán gần hết ngoại tệ dự trữ ra thị trường để bảo vệ tỉ giá, ngân hàng trung
ương Thái cuối cùng đành phải để cho đồng baht bị rớt giá nhanh chóng
vào tháng 7/1997.
Sau cuộc khủng hoảng, một số nước châu Á đã chuyển sang cơ chế tỉ giá
linh hoạt hơn, trong khi một số khác vẫn giữ tỉ giá cố định. Đồng baht Thái
Lan, từng mất 50-60% giá trị trong cuộc khủng hoảng, giờ đây theo cơ chế
thả nổi có kiểm soát. Theo đó, đồng baht được phép dao động trong một
biên độ nhất định. Ngân hàng trung ương có thể can thiệp để bảo vệ đồng
baht mỗi khi tỉ giá biến động quá mức. Đồng ringgit của Malaysia cũng đã
mất giá và được chốt lại ở mức 25% giá trị trước khủng hoảng. Trung Quốc
và Hồng Kông vẫn an toàn qua cuộc khủng hoảng và vẫn cố định tỉ giá của
họ. Bài viết sau đây sẽ bàn về trường hợp của Hồng Kông.
