gắng chuyển gánh nặng thuế nhắm vào mình sang những nhóm khác trong
nền kinh tế.
Đứng trước khả năng phải trả một khoản thuế mới hay thuế cao hơn, các
nhà sản xuất trong ngành bị đánh thuế có thể cố gắng nâng giá sản phẩm và
dịch chuyển khoản thuế sang cho người tiêu dùng. Cách làm này gọi là dịch
chuyển thuế về phía trước.
Đôi khi các nhà sản xuất không thể tăng giá sản phẩm của họ vì trên thị
trường có những mặt hàng có khả năng thay thế. Trong trường hợp này họ
sẽ tìm cách giảm giá đầu vào sản xuất. Ta có thể thấy ví dụ của hiện tượng
dịch chuyển gánh nặng thuế về phía sau trong ngành chế biến nông sản, ở
đó các nhà chế biến có thể ghìm giá đầu vào thu mua từ nông dân. Như vậy,
nông dân chính là người sau cùng phải trả khoản thuế trên. Thực tế, cơ hội
chuyển thuế sang cho các nhà cung ứng là không cao.
Nếu việc dịch chuyển thuế về phía trước lẫn về phía sau đều bất thành,
các nhà sản xuất bị đánh thuế có thể xoay sang giảm các chi phí sản xuất
khác, chẳng hạn tiền lương. Khi đó đối tượng chịu thuế sau cùng chính là
người lao động làm việc trong ngành này. Sau nữa, nếu các công ty không
thể tăng doanh thu hoặc cắt giảm chi phí thì lợi nhuận của họ sẽ bị tổn hại.
Lúc này, chính những cổ đông của công ty sẽ chịu khoản thuế trên.
Khó có thể xác định được ai sẽ gánh lấy chi phí của việc chuyển thuế
trong một ngành. Tuy nhiên, phân tích này tỏ ra hữu ích vì nó giúp các nhà
hoạch định chính sách cân nhắc vấn đề dịch chuyển thuế khi quyết định áp
dụng một khoản thuế, và cũng mang lại cho họ một công cụ để đề ra những
chính sách bổ sung nhằm giảm thiểu những kết quả không mong muốn của
một khoản thuế mới.
(Saigon Times Daily ngày 12-4-2004)
75. Taxes and Public Goods
