Trong đời có hai thứ mà bạn không thể tránh: chết và thuế. Có những
người cho rằng thuế còn tệ hơn chết. Tại sao chúng ta phải đóng thuế? Một
chánh án của tòa án tối cao Mỹ đã nói: “Thuế là cái giá ta phải trả cho một
xã hội văn minh".
Nhà nước cung cấp nhiều hàng hóa và dịch vụ như quốc phòng, cầu
đường, công viên. Đây là những hàng hóa “công ”, nghĩa là nhiều người có
thể sử dụng chúng cùng một lúc. Một trái táo là một hàng hóa tư, vì nếu tôi
mua và ăn trái táo này thì bạn không thể ăn nó nữa. Nhưng nếu tôi đi dạo
trong công viên thì việc đó không hề cản trở bạn “sử dụng" công viên.
Thị trường tư nhân thường không cung cấp những hàng mang bản chất
công cộng, vì khó có thể bắt mọi người phải trả tiền khi sử dụng hàng hóa
này. Hoặc trong trường hợp một công viên, người ta tin rằng theo lẽ công
bằng thì mọi người đều được tự do sử dụng công viên. Tôi sẽ không muốn
sản xuất một mặt hàng khi không thể ngăn cản những người sử dụng không
trả tiền. Nhưng những hàng hóa công này là quan trọng đối với quốc phòng
và chất lượng sống, vì thế nhà nước phải vào cuộc và trả tiền cho việc tạo
ra chúng, tài trợ cho những dự án này bằng nguồn thu từ thuế.
Tương tự, loại hàng hóa như giáo dục tiểu học và y tế cơ bản mang lại
lợi ích cho tất cả mọi người, không chỉ riêng những ai “tiêu dùng" chúng.
Người được giáo dục và khỏe mạnh có năng suất cao hơn, nên việc cung
cấp hàng hóa này có lợi cho tất cả chúng ta. Các nhà kinh tế gọi đây là tác
động "lan tỏa" vì việc sử dụng hàng mang lại lợi ích cho mọi người, không
chỉ riêng cho người sử dụng trực tiếp. Do đó, tất cả chúng ta phải cùng chia
sẻ trách nhiệm tài trợ để sản mất đầy đủ những hàng hóa này. Nhà nước sử
dụng tiền thuế để trả cho những mặt hàng này để tất cả chúng ta đều có lợi.
(Saigon Times Daily ngày 6-10-2003)
76. Responsibility of Taxpayer
