15. "NỘI HÓA" NGOẠI TÁC
Khi ngoại tác tiêu cực xảy ra, chi phí toàn bộ của sản xuất không được
phản ánh trên thị trường. Điều này tạo ra chênh lệch giữa chi phí tư nhân và
chi phí xã hội mà kết quả là nguồn lực bị phân bổ quá mức cho ngành liên
quan.
Một biện pháp phổ biến nhằm hạn chế tiêu dùng một mặt hàng, khi việc
tiêu dùng này gây ra ngoại tác tiêu cực, là làm tăng chi phí sản xuất. Mục
đích là để toàn bộ chi phí - bao gồm chi phí sản xuất tư nhân cộng với chi
phí đối với xã hội do ngoại tác - được phản ánh trên thị trường. Biện pháp
này có thể được thực hiện thông qua các chính sách như đánh thuế hoặc
hạn chế tiêu dùng. Đơn cử là một đề nghị gần đây cho rằng nên tăng gấp
đôi thuế tiêu thụ xe gắn máy và hạn chế lưu thông xe máy trên một số tuyến
đường trung tâm Thành phố Hồ Chỉ Minh.
Để hiểu rõ hơn tác động của một chính sách thuế, ta xem xét đồ thị trên
đây. Đường cung S
p
thể hiện chi phí sản xuất tư nhân và chưa bao gồm
ngoại tác tiêu cực. Đường D
p
là cầu thị trường xe gắn máy. Nếu theo giải
pháp thị trường thì lượng xe gắn máy bán ra là Q
m
tại mức giá P
m
.
Tuy nhiên, nếu thực hiện chính sách thuế nhằm “nội hóa" ngoại tác thì
đường cung sẽ dịch sang trái. Vị trí mới của đường cung là S
t
. Kết quả là
lượng tiêu thụ xe gắn máy ít hơn (Q
T
) dẫn đến mức độ ô nhiễm và tiếng ồn
cũng thấp hơn. Số thuế thu được có thể dùng để cải thiện chất lượng không
khí hay trang trải cho những phí tổn y tế có liên quan đến việc sử dụng xe
gắn máy.
(Saigon Times Daily ngày 23-9-2002)
16 . Marginal Analysis: Why the farmer should care, and
everybody else too
